स्कुल होइन, फिल्म

केही महिना पहिलेको प्रसंग हो । छिमेकको एक पसलेसँग गफिँदै थिएँ । बाटोमा अन्दाजी चार–पाँच वर्षकी नानी धूलोमा खेलिरहेको देखेँ । बिदाको दिन थिएन, ती नानी पनि स्वस्थ नै देखिन्थिन् ।

कुरैकुरामा सोधेँ, ‘नानीको स्कुल बिदा हो र आज ?’

‘यसको त सधैँ बिदा हो,’ काममा व्यस्त पसले ले नै जवाफ दिए ।

बुझ्दै गएँ, स्कुलमा राम्ररी नपढेको र राम्रो अंक नल्याएकाले पैसा मात्र खेर गइरहेको भन्दै ती नानीलाई स्कुल जान बन्द गरिएको रहेछ । त्यति सानो उमेरको सन्तानको रेखदेख नगर्ने तर आशा भने ठूलो लिनुले उनका अभिभावक चेतनशील रहेनछन् भन्ने बुझ्न गाह्रो भएन । तर, उनकी आमाले छोरीको भविष्य भने निर्धारण गरिसकेकी रहिछन्, फिल्मको हिरोइन बनाउने ।

फिल्मको रंगीन संसारको सपना देख्दै शिक्षाको उज्यालोतिर छोरीलाई नडोर्‍याउने आमाभन्दा ती नानीको भविष्य सम्झेर दु:ख लाग्यो ।

कस्तो परिवर्तन ?

हाम्रा ग्यास साहूजी प्राय: तीतो बोल्थे । पैसा तिरेपछि पाइने ग्यास पनि छ कि भनेर सोध्दा किड्नी/कलेजो नै मागेजस्तो व्यवहार गर्थे । साहुनी झन् हाइभोल्टेजको नांगो तारजस्ती । अभावका बेला उनीहरूको भाउ ग्यासभन्दा महँगो हुन्थ्यो । कसले छुन सक्नू ? नाकाबन्दीताका प्रहरीको उपस्थितिमा आधा सिलिन्डर ग्यास बिक्री–वितरण हुन्थ्यो । एक दिनअघिदेखि लाइनमा लागेका ग्राहकलाई धम्काउनसमेत  भ्याउँथे । भन्थे, ‘खुद्रा पैसा मिलाएर दिनू, नत्र पैसा फिर्ता दिइनेछैन ।’ 

करेला ओकल्ने उनीहरूको मुखमा अचेल फूल उम्रेको छ । ग्यास लिन जाँदा साहुनीको मुस्कानसहितको बोलीले अचम्मित तुल्यायो । कतै ठगिन पो लागेँ कि भन्ने शंका उब्जियो । तर, एकछिनको अलमलपछि शंका निवारण भयो । पसल ग्यास सिलिन्डरले भरिभराउ थियो । इन्धनको घट्दो मूल्य र नाकाबन्दीपश्चात् उपभोक्ताको सञ्चय गर्ने बानीले ग्यास कारोबार ठप्प भएको रहेछ । कुनै बेला गमक्क पर्ने ग्यास साहूजीहरूमा नाटकीय परिवर्तन आएको छ । आधा भरिएको सिलिन्डर पनि हजारौँमा बेच्न पल्केका साहूजीहरू अचेल त ग्राहकलाई फोन गरी गरी ग्यास लिन आउन अनुरोध गर्दा रहेछन् । समयसमयको कुरा न हो ! अहिले ग्यास उपभोक्ताका चन्द्रमा दाहिने भएका छन् ।

भाग्यले बाँचेका हामी केही समययता नारायणगढ–मुग्लिन सडक खण्ड प्रख्यात् शब्दावली भएका छन् । वर्षात्अघिदेखि नै यस क्षेत्रमा पहिरो खसेर बाटो अवरुद्ध भएको समाचार सुन्न, पढ्न पाइरहिएको छ । यस क्षेत्रमा बिताउनुपर्दाका दिक्कलाग्दा पलको वर्णन सामाजिक सञ्जालमा सधैँजसो पोखिएकै हुन्छन् । यस्तै दुखद कुराले एउटा घटना याद गरायो ।

छुट्टी मनाउन केही महिनापहिले परिवारसहित चितवनको सौराहातिर जाँदै थियौँ ।

दासढुंगा नपुग्दै ठूलो दुर्घटनाबाट जोगियौँ । अकस्मात् आएको ढुंगा मेरो सिटकै झ्याल फुटाएर झर्‍यो । ढुंगा ठूलै थियो, बस असन्तुलित हुँदै गति लियो । गुरुजीको संयम र निर्णयशक्तिले गाडीलाई दायाँ भीरबाट खस्न दिएन, ठूलो दुर्घटना टर्‍यो । तर, झ्यालको सिसा फुट्दा तीन वर्षकी छोरी र मलगायत केही विदेशी पर्यटकका शरीरमा धसिएका थिए । छुट्टी त अस्पतालको बेडमा बिझेका सिसा खोज्दैमा जाने भयो भन्ने पीरले मन खल्लो भयो । धन्न ! त्यस्तो झन्झटिलो क्षणचाहिँ बेहोर्नुपरेन । 

हामीले भोगेको नौलो घटनादेखि गुरुजी भने अभ्यस्त भइसकेका रहेछन् । पेटको आगो निभाउनकै लागि नचाहेर पनि यस्ता धेरै गुरुजीहरू ज्यान हत्केलामा लिएर दिनहुँ यो बाटो ओहोरदोहोर गर्छन् । यी पंक्ति लेख्दै गर्दा छोरी ताजा अखबार लिएर आइन्, जसमा उही बासी लाग्ने समाचार थियो, मुग्लिनको कष्टकर बाटो ।

बन्चरो ताक्छ घुँडो

सडक व्यापारी र नगर प्रहरीबीच चल्ने लुकामारी र छोइडुम पुरानो खेल हो काठमाडौँमा । नगर प्रहरी गब्बर सिंहको शैलीमा आउँछन् भने व्यापारी निरीह रामगढका गाउँलेजस्तै भाग्न सधैँ तम्तयार । तर, यो असाध्य खेलमा खाने मुखलाई जुँगाले कहाँ छेक्न सक्नू ? अव्यवस्थित सडक स्टल कहिल्यै हराएन । 

केही समयपहिले टेकुतिरको विष्णुमती पुलको दायाँबायाँ पेटी साँघुरो पारेर सवारीसाधनका लागि सडक फराकिलो पारिएको थियो । यसैको सिको गरेर होला, परोपकारतिरको पुलमा पेटीको स्ल्याब डोजर लाएर उप्काइयो । उद्देश्य थियो, आवागमनमा बाधा पुर्‍याउने सडक व्यापारीलाई ठेगान लगाउनु । बाँसै नरहेपछि बाँसुरी बजाउने कसले ? यस्तै सोचिएको रहेछ । तर, स्ल्याब उप्काइएपछि पेटीलाई दुईवटा नहरका रूपमा छोडियो । तिनमा पैदल यात्रुले बडो कष्टपूर्वक हिँड्नुपरिरहेको छ । उल्टो, यस्तो विकृत संरचना व्यापारीका लागि भने झन् सुविधाजनक साबित भयो । दुई नहरबीचको पर्खालमा आरामसित मेचमा जस्तै टुसुक्क बस्न मिल्ने । बनिबनाउ पसल नै जस्तो । स्ल्याब उप्काएर पुल विकृत पार्नुजस्तो अधुरो, अदूरदर्शी र झारा टार्ने कदमले अटेरी सडक व्यापारीलाई प्रहार गर्न खोजिएको थियो तर ढाड सेकियो बिचरा पैदल यात्रुको ।