“कविता प्रतियोगिता हुँदै छ, तैँले भाग लिनुपर्छ है,” ओठमुन्तिरको काफलजत्रो गेडीलाई माथिल्लो दाँतले छुँदै नेत्र सर म उभिएनिर आएर बोले । टिफिन खाइरहेको थिएँ, झस्किएँ । सरको आदेशले लल्याकलुलुक भएँ । अनुहार रातो भयो, कान तातो । त्यसै त्यसै आत्तिएर पिलपिल गर्न थालेँ र भनेँ, “मलाई कविता लेख्न आउँदैन सर ।”

कविता त लेख्नै आउँदैनथ्यो । तर, त्यसभन्दा पनि खास डर अर्कै थियो– स्टेजमा उभिएर बोल्नुपर्ने ।

कक्षामा वादविवाद प्रतियोगिता हुँदा एकपटक बोलेको थिएँ । प्रतियोगिताको शीर्षकबाहेक सबैथोक सम्झन्छु । उद्घोषकले मेरो नाम लिएर बोलेका थिए, ‘अबको वक्ता छन्, चन्द्रप्रकाश अर्याल...।’ मेरो कानभित्र रकेट पसेजस्तो भयो । बसेको ठाउँबाट स्टेजसम्म पुग्न पनि हजारौँ माइल पार गर्दै छु जस्तै लाग्यो । म छुलछुली भएँ । बोल्दा–बोल्दै मुख सहारा मरुभूमि भयो ।

र, शरीरचाहिँ अन्टार्टिका ! केही सेकेन्ड मात्रै बोलेको थिएँ, उभिन नसकेर लडुँलाजस्तै भयो । साथीहरू गललल हाँसे, सरहरू मुसुमुसु । त्यही बेला नेत्र सरले भन्नुभएको थियो, ‘राम्रो बोलिराछस् बाबु । एकछिन बोल् ।’ तर, मैले सकिनँ ।

दगुर्दै प्लेग्राउन्डतिर गएँ । भुइँको माटो बूढी र चोरऔँलाले टिपेर निधार र रुद्रघन्टीमा लगाउँदै आफैँसित कसम खाएँ... म स्टेजमा गएर कहिल्यै बोल्नेछैन । बरू मर्छु !

तर, त्यसको लगभग एक सातापछि नेत्र सर मछेउ आएर उर्दी जारी गरे, “आउँछ । अस्ति वादविवादमा राम्रो बोल्याथिस्, आत्तिएर बिगारिस् ।” त्यतिन्जेल सरले हरेक शब्द बोल्दा ओठमुनिको काफलगेडी सम्झन्थे सायद । त्यसैले माथिल्लो दाँतले छोइरहन्थे । कसैले त सरलाई नसुन्ने गरी काफलगेडी पनि भन्थे ।

“बुझिस् कि नाइँ ?” थुकले चिसो भएको त्यही काफलगेडीलाई यसपालि दाहिने हातको चोर र बूढीऔँलाले मुसारे, “अबको १० दिनपछाडि हो । बाल दिवसको दिन ।”

डरले इत्रिएको थिएँ । कहिल्यै नलेखेको कविता कसरी लेख्ने ? कविता मात्रै होइन, केही पनि लेख्न आउँदैनथ्यो, सिवायहोमवर्क । हरेक बिहान म सुतेको खाटनजिक आएर बुबा संस्कृतका श्लोक पढ्नुहुन्थ्यो । रामायणका श्लोक पनि गुनगुनाउँदै पल्टिनुहुन्थ्यो । ‘एकदिन नारद सत्यलोक पुगिगया..’ मीठो गरी भाका हाली गाउनुहुन्थ्यो बुबा ।

“किन कराउनुभको के ?” म झिजो मान्थेँ ।

“तेरो बुद्धि आउला, केही लेख्न–पढ्न सिक्लास् भनेर ।” मलाई झन् रिस उठ्थ्यो । बिहान–बिहान सुतिरहेको बेला त्यसरी कराएर कसैले कसरी लेख्न–पढ्न सिक्थ्यो ? ह्या बकवास् !

बुबाले रामायणको श्लोक भट्याइरहनु हुन्थ्यो । म रिसले भुनभुनिन्थेँ बर्कोभित्र ।

“सुन् यता...,” बर्को थुत्नुहुन्थ्यो । म बर्को तानेर दाह्रा किट्दै फेरि लम्पसार पर्थें ।

‘सरस्वती मया दृष्टा वीणा पुस्तक धारिणी...’ सरस्वतीको श्लोक पनि उसै गरी भट्याउनुहुन्थ्यो ।

“बिहानै श्लोक पाठ गर्दा मात्रै पनि मनमा सरस्वतीको बास हुन्छ । लेख्न–पढ्न बेस्सरी आउँछ ।” बुबाबाट यो वाक्य जबर्जस्ती सुन्नु मेरो नित्यकर्म भइसकेको थियो ।

***

नेत्र सरले उर्दी जारी गर्दा केही दिनअघि खाएको कसम पनि सम्झिएँ । अनि, सोचेँ : सरले मलाई बिनासित्तिको जिद्दी किन गरे क्या !

उर्दी पाएको साँझ घर पुगेँ । सधैँझैँ झोला फ्यात्त फालेर स्कुल ड्रेसमै बेलौँतीको रूखमा चढ्न गइनँ । घरभित्रै बसेँ । बुबा अफिसबाट आइसक्नुभएको थिएन । अनि, यस्सै झोक्राएर बसेँ । खुट्टाको बूढी औँलाले भुइँ कोतरिरहेँ ।

मम्मीको आवाज सुन्दा पो एक्कासि झसंग भएँ, “के भयो बाबु तँलाई ? सञ्चो भएन ?” झ्यालमा लगाएको जालीमा दुई हात राख्दै त्यसैको बीचमा अनुहार राखेर बोल्नुभयो ।

मम्मीतिर हेर्दै नहेरी जवाफ फर्काएँ, “केही भ’छैन ।”

मम्मी कोठाभित्रै आउनुभयो । मछेउ बस्नुभयो । निधार छाम्नुभयो, “ओहो ! जोरो आ’छ क्या हो तँलाई ।”

“आछैन के ।” मम्मीको हात हटाइदिँदै भनेँ ।

“के भयो भन् ?”

“कविता प्रतियोगितामा भाग लिनी अरे मैले, नेत्र सरले भनेका ।”

“अनि ली न त ।”

“लेख्न आए पो !”

“बुबाले सिकाइदिनुहोला नि !” अचानक १० हजार वाटको बत्ती दिमागमा बल्यो । अनुहार एक्कासि उज्यालियो । ओठमा सनफ्लावर फुल्यो । म खुसी भएको देखेर मम्मी झन् खुसी हुनुभयो ।

बेचैनीसाथ बुबालाई कुरेँ । यत्तिकैमा परैबाट बुबा बिस्तारै साइकल चलाएर आइरहनुभएको देखेँ । चैते बतास भएर दगुर्दै बुबानिरै पुगेँ । स्याँस्याँ गर्दै भनेँ, “बुबा नेत्र सरले कविता लेख्न भनेछन् मलाई । प्रतियोगितामा भन्नी अरे ।”

“ए हो ?” भनेर केही गमेझैँ गर्नुभयो ।

बुबाले साँझको ८ बजेको समाचार नहेरेको थाहा थिएन । त्यस दिन हेर्नुभएन । रोटी–तरकारी खाएर कापी–कलम लिएर घोरिनुभयो । मचाहिँ बुबाको कलमतिर हेरेर घोरिएँ । लेख्दै, केर्दै, लेख्दै, केर्दै गरिरहनुभयो धेरैबेरसम्म । मम्मी भुइँमा बसेर बत्ती कात्दाकात्दै झुपुझुपु भइसक्नुभएको थियो ।

१२ बजेतिर लेखिरहेको पानाबाट आँखा उठाएर मतिर हेरेर मुस्कुराउनुभयो बुबा । म पनि खिसिक्क गरेँ । अनि, पानामा हेरेँ । कालो अक्षरले रंगिएको कागजमा दुई–दुई लाइनमा कविताका हरफ लटरम्म थिए ।

“ला कविता ।” लेखेका पाना ध्यार्र पारेर त्यो मतिर बढाउनुभयो ।

चम्किला आँखा बनाएर पढेँ :

हाम्रो देश कति राम्रो हिमचुली नै हाँसे

डाँफे चरी नाचे यहाँ नदीहरू गाए...।

वाह ! गज्जब लाग्यो । बीचमा एउटा संस्कृत शब्द थियो । अर्थ नबुझे पनि खतरा लाग्यो कविता ।

“अब सुत् । भोलि गएर नेत्र सरलाई देखा ।”

“हुन्छ ।” आज्ञाकारी भएँ । तर, रातभरि निदाउन सकिनँ । नेत्र सरमाझ कतिखेर पुगौँला र कविता देखाउँला भन्ने छटपटीसाथ निदाएँ ।

बिहान उठेँ । घुर्मैलो अक्षरमा बुबाले लेख्नुभएको कवितालाई अर्को सफा पानामा खुब मिहिनेतसाथ सारेँ । अनि, शीर्षक पनि दिएँ, ‘हाम्रो देश’ । 

अरूबेला भन्दा चाँडो स्कुल गएँ त्यस दिन । नेत्र सरलाई कुरेर स्कुलको गेटमै उभिइरहेँ । परबाट लमकलमक हिँड्दै सर आइरहेको देखेँ । मसिनो धर्कोबाट मोटो–मोटो हुँदै सिंगो मान्छे भए सर । अनि, मनजिक आएर उभिए । चिटिक्क परेका अक्षरमा सफा कागजमा लेखिएको कविता जतनसाथ गोजीबाट झिकेँ । अनि, सरतिर बढाएँ ।

पानातिर पुलुक्क हेरेर सर मुस्कुराए ।

“मैले भनेको होइन ? तैँले सक्छस् बाबु भनेर ?” सरले मायाले टाउको सुमसुम्याए । भाका हालेर पढे, ‘हाम्रो देश कति राम्रो...।’ पढिसकेपछि के सोचेर हो, मुसुमुसु हाँसे । अनि, टाउको हल्लाउँदै भने, “राम्रो छ ।” खुसीको गहिराइ कति हुँदो हो !

“अब कविता भन्न प्राक्टिस गर् ।” बल्ल पो झसंग भएँ । लल्याकलुलुक भएँ । ओहो ! मैले त स्टेजमा गएर कविता कसरी भन्ने ! निधारमा माटो लगाउँदै आफैँसँग खाएको कसम सम्झिएँ । हैट् !

“स्टेजमा गएर म त बोल्न सक्दिनँ सर ।”

“सक्छस् ।” सरले हौस्याए ।

स्कुलमा थोरै साथीहरूमाझ बोल्नुपर्दा त त्यसरी हालत पतला भएको थियो । त्यहाँ दर्जनौँ मान्छेका बीच कसरी बोल्नू ?

“नाइँ सर । म सक्दिनँ । एक सक्दिनँ, दुई सक्दिनँ, तीन सक्दिनँ ।” आफ्नो निर्णय सुनाएँ ।

“नआत्ती । समय छ, म सिकाउँछु तँलाई ।” सरले अँगालो हाले ।

एउटा चिर्कटोमा केही लेखेर दिए । अनि भने, “ला, यो अनि कविता दुइटै कण्ठ पार् । अनि, ऐनामा हेरेर बोल्ने प्राक्टिस गर् दिनदिनै । भाषण गरेझैँ बोल् है ।”

स्कुलबाट घर पुगेँ । हत्तपत्त कोठाभित्र पसेर झ्यालढोका थुनेँ । ठूलो ऐनावाला गोदरेज दराजको अघिल्तिर उभिएँ । चिर्कटो निकालेर पढ्न थालेँ– यस सभामा उपस्थित आदरणीय व्यक्तित्वहरू । दूधको दूध पानीको पानी छुट्याउने निर्णायक मण्डल, महिला तथा सज्जन वृन्द । मेरो कविताको शीर्षक छ, ‘हाम्रो देश...।’

कविता पनि फरर पढेँ । वाह ! गजब लाग्यो आफ्नो प्रतिभा देखेर । आफैँसँग कुरा गर्न त निष्फिक्री सकिँदो रहेछ । नसकिने त अरूसँग पो रै’छ ।

त्यसपछि हरेक दिन घरबाट बाहिर ननिस्की प्राक्टिस गरेँ । मेरो चालोमालो देखेर घरका दंग थिए । स्कुलमा पनि सरहरूका मोटरसाइकलको ऐनामा हेरेर प्राक्टिस गरेँ । कविता प्रतियोगिता हुनु अघिल्लो दिन नेत्र सरले क्लासमा अगाडि बोलाएर कविता पढ्न लगाए । आफू पछिल्लो सिटमा बसे । म नडराई उठेर अगाडि गएँ । ‘...यस सभामा उपस्थित....’ साथीहरू एक लट गलल हाँसे । अनि, बाँकी कविता पढेँ । काफलगेडीलाई दाँतले चलाउँदै सरले पनि ताली बजाए परर...परर...। सरलाई हेरेर म हाँसेँ । सर पनि हाँसे ।

***

कविता भन्ने दिन आयो । बिहानै उठेर नुहाएँ । मन्दिर पनि गएँ । भगवान्सँग मनमनै कुरा गरेँ । र, टीका लगाएर घर फर्किएँ ।

“राम्ररी भनेस् कविता ! आफैँले लेखेको हो भनेस् नि !” बुबाले यसो भन्दा मम्मी हाँस्नुभयो ।

सरले मलाई बालमन्दिर लगे । खै, किन हो ममा डर कत्ति पनि थिएन । अतिथिहरूको लम्बेतान भाषणपछि दर्जनभन्दा बढी प्रतिस्पर्धीहरूले अनेक कविता भने । कसैले राजारानी, कसैले देश, कसैले हिमालका बारेमा । सबैका कविता मेरोजस्तै थिए । 

अन्तत: उद्घोषकले मलाई बोलाए, ‘कविता भन्ने अबको पालो छ, चन्द्रप्रकाश अर्यालको...।’

म डायसमा पुगेर उभिएँ । गोजीबाट कागज निकालेर अघिल्तिर राखेँ । हल वरिपरि हेरेँ । ‘पिन ड्रप साइलेन्स’ थियो । केही पर नेत्र सरलाई पनि हेरेँ । काफलगेडीलाई माथिल्लो दाँतले छुँदै सरले मलाई ‘ भिक्ट्री’को औँला देखाए । म हौसिएँ ।

‘यस सभामा उपस्थित....’ कागजतिर हेर्दै नहेरी चर्को–चर्को स्वरमा म बोल्न थालेँ । बोल्दै जाँदा कताबाट हो शरीरभित्र के पसेझैँ भयो । जुरुकजुरुक भएँ आफैँ ।

‘मेरो कविताको शीर्षक छ– मेरो देश...’ धाराप्रवाह कविता भट्याउन थालेँ । खुब जोस्सिएँ । सकेपछि ‘धन्यवाद’ पनि भनेँ । हलमा बेस्सरी ताली गुञ्जियो । म हल्का नर्भस पनि भएँ । र, कविता लेखेको चिर्कटो निर्णायकलाई बुझाएँ । चिर्कटो लिँदै निर्णायक मुस्कुराए, “गह्रुँगो कविता रै’छ बाबु । संस्कृत पनि जान्या छौ ?” व्यंग्य थियो कि प्रशंसा ? खुट्याउन सकिनँ । मुसुक्क हाँस्दै आफू बसेको ठाउँमा आएर उभिएँ । छेउमा नेत्र सर पनि थिए । काफलगेडी मुसार्दै सरले भने, “गजब भनिस् केटा । गजब †” म बेस्सरी फुर्किएँ ।

व्यग्रतासाथ नतिजा पर्खिएँ । 

उद्घोषक नतिजा भन्न थाले । मुटु यति बेस्सरी ढुकढुक गरिरहेको थियो, लाग्थ्यो त्यो फ्वात्त बाहिर आउनै लागेको छ । दोस्रोसम्म आफ्नो नाम आएन । पहिलो हुने आश कत्ति पनि थिएन । एकदमै निराश थिएँ ।

‘पहिलो हुनुभएको छ, सनसाइन बोर्डिङ स्कुलका चन्द्रप्रकाश अर्याल....।’ ओहो ! म त खुसीले मर्छुझैँ लाग्यो । ज्यान सुक्यो । ओठ चरचरी चिरिए । हल थपडीले थर्कियो । सबै मैतिर हेरिरहेका थिए ।

म उभिएर सेलिब्रिटी पारामा हात हल्लाएँ । अनि, कुर्सीमा बसेँ । नेत्र सरले आफ्नो मुख मेरो काननजिक ल्याएर बिस्तारै भने, “बधाई छ केटा ! बुबाले कविता राम्रो लेख्नुभएछ !”