फुटबलमा रंगभेद
खेलाडीमाथि रंगभेदी र नस्लवादी आरोप–शृंखला
जर्मनीका आक्रामक मिडफिल्डर मेसुट ओजिलले ३० वर्षको उमेरमै अन्तर्राष्ट्रिय फुटबलबाट सन्न्यासको घोषणा गरे । व्यावसायिक फुटबलरको हकमा ३० वर्षको उमेर सन्न्यासको उपयुक्त समय होइन । तर, फुटबल मैदानबाहिरको वातावरणले जर्मनीको जर्सी पहिरिन ओजिललाई अप्ठेरो पारिदियो । अन्तत: उनले राष्ट्रिय टोलीबाट हठात् अलग्गिने निर्णय गरे ।
जर्मनीबाट नखेले पनि इंग्लिस क्लब आर्सनलबाट व्यावसायिक फुटबललाई निरन्तरता दिने उनले स्पष्ट पारिसकेका छन् । रुस विश्वकपको पहिलो चरणबाटै जर्मनी बाहिरिएपछि टिमका सबै सदस्यहरू समर्थकको तारो बन्दै आएका छन् । यस क्रममा समर्थक र फुटबल संघले समेत ओजिलविरुद्ध नस्लवादी आरोप लगाएपछि मन भाँचिएका उनले अप्रत्यासित रूपमा सन्न्यास घोषणा गरेका हुन् ।
टर्कीका राष्ट्रपति रिसेप तैयप एद्रोगानसँग खिचेको फोटोलाई लिएर ओजिलमाथि नस्लवादी आरोप लाग्यो । सोही तस्बिरलाई लिएर जर्मनीमा उनको कडा आलोचना भयो । जर्मनी र टर्कीबीचको सम्बन्ध राम्रो नरहेको स्थितिमा सार्वजनिक भएको तस्बिरले ओजिल जर्मनीप्रति इमानदार नरहेको प्रश्न खडा भयो । जर्मनीका म्यानेजर ओलिभर वियरहाफले त त्यतिबेला ओजिललाई टिमबाट हटाउनुपर्ने अभिव्यक्ति पनि दिए । त्यसका बाबजुद विश्वकप २०१८ खेल्ने टोलीमा ओजिल अटाए । तर, पूर्वविजेता जर्मनी विश्वकपको समूहगत चरणबाटै बाहिरियो । दोषको भागीदार ओजिल भए ।
ओजिलले ट्वीटरमार्फत सार्वजनिक गरेको अपिलमा आप्रवासी भएका कारण आफूलाई सदैव विभेद हुँदै आएको खुलाएका छन् । त्यसैले पनि जर्मनी टिमबाट फुटबल खेल्न असमर्थ रहेको उनले स्पष्ट पारेका छन् । उनले लेखेका छन्, ‘जब म जित्छु, तब म जर्मन हुन्छु । र, जब म हार्छु, तब एक प्रवासी नागरिक हुन्छु ।’ ओजिल जर्मनीमै जन्मिए पनि उनी टर्किस मूलका हुन् । तीन पुस्ताअघि ओजिलको परिवार उत्कृष्ट जीवनयापनका लागि जर्मनी आएको थियो । टर्किस राष्ट्रपति एद्रोगानसँग खिचाइएको तस्बिरबारे पनि उनले स्पष्टीकरण दिएका छन् । ‘यो फोटो खिच्नुका पछाडि कुनै राजनीतिक कारण छैन । मैले आफ्नो पूर्वज जन्मिएको राष्ट्रको शीर्ष नेतासँग फोटो खिचेर सम्मान मात्रै प्रकट गरेको हुँ । यसमा कुनै गलत मनसुवा थिएन,’ उनले लेखेका छन् ।
मुस्लिम समुदायलाई प्रतिनिधित्व गर्ने भएकाले पनि आफूमाथि दुव्र्यवहार भएको उनको ठम्याइ छ । किनभने, टिम जर्मनीमा ओजिलका अलावा अन्य खेलाडी पनि आप्रवासी छन् । उनी भन्छन्, “अन्य खेलाडीलाई जर्मन–पोलिस भनेर कहिल्यै सम्बोधन गरिँदैन । तर, मलाई सधैँ किन टर्किस–जर्मन भनिन्छ । किनभने, म मुस्लिम समुदायबाट हुँ । त्यसैले उनीहरू यस्तो गर्दैछन् । मेरो जन्म जर्मनीमै भएको हो । तर, उनीहरू मलाई जर्मन स्वीकार्न किन हिचकिचाउँछन् ?”
त्यो आरोपको जर्मन क्लब बार्यन म्युनिखका अध्यक्ष उली होइनेस भने खण्डन गर्छन् । “उनले पछिल्ला ४ वर्षमा राम्रो फुटबल खेल्न सकेका छैनन् । उनी फिल्डमा क्रस फाल्नेबाहेक अन्य काम गर्दैनन् । ओजिल अहिले राम्रो–नराम्रो प्रदर्शनलाई फोटोको कारण देखाएर मेटाउने प्रयास गर्दैछन् । वास्तवमा त्यो होइन,” उनले थपे, “आर्सनलसँग खेल्दा हामी जहिले पनि ओजिललाई निशाना बनाउँछौ किनभने उनी सबैभन्दा कमजोर खेलाडी हुन् ।”
जर्मन फुटबल संघले ओजिललाई लगाएको सबै नस्लभेदी आरोपको खण्डन गरेको छ । सन् २०१४ मा ब्राजिलमा भएको विश्वकपमा टिमलाई जिताउन महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गरेको भन्दै संघले ओजिलको प्रशंसा गरेको छ । यद्यपि, टर्किस राष्ट्रपतिसँग खिचेको उक्त फोटोले केही गम्भीर प्रश्न खडा गरेको संघको भनाइ छ । संघले जर्मन नागरिकले देखाएको चासोलाई सम्बोधन गर्नु आफ्नो कर्तव्य भएको स्पष्ट पारेको छ ।
विभेद र भेदभावविरुद्धको च्यारिटी किक ईट आउटले ओजिलले भोगेको रंगभेदी र नस्लभेदी व्यवहार अत्यन्त दुखद र अपमानजनक भएको टिप्पणी गरेको छ । सम्भावना बोकेका एक खेलाडीमाथि भएको दुव्र्यवहारले उसको अन्तर्राष्ट्रिय करिअर नै समाप्त पार्नु खेदजनक भएको उसको टिप्पणी छ ।
भावनात्मक विभाजन
जर्मनी आफैँ पनि पश्चिम र पूर्व एकीकरण भएर बनेको देश हो । राजनीतिक कारणले लामो समय दुई चिरा भएका पूर्व र पश्चिम जर्मनी भौगोलिक रूपमै एक भए । तर, अहिले एकपटक फेरि जर्मनी विभाजित भएको छ । अहिलेको विभाजन बढी भावनात्मक छ । यी सबैको केन्द्रीय पात्रका रूपमा छन्, ओजिल । ओजिलको सन्न्यास र सन्न्यासका कारणले जर्मनी विभाजित बनेको हो । केहीले ओजिलको कदमलाई सही ठहर्याएका छन् । अर्काथरी भन्छन्, ओजिल गलत छन् ।
ओजिल गलत छन् भन्नेहरूचाहिँ उनको टर्कीसँगको सम्बन्धलाई लिएर आलोचना गर्छन् । जबकि, उनलाई सही मान्नेहरू विश्व विजेताका रूपमा रुस पुगेको टोली पहिलो चरणबाटै घर फर्किएको विषयलाई मोड्न ओजिललाई अचानो बनाइएको तर्क गर्छन् ।
ओजिलका हजुरबुबा कामका क्रममा टर्की आए । ओजिलचाहिँ जर्मनीमै जन्मिएका हुन् । ओजिललाई अझै पनि आफ्नो पुर्खा टर्कीको भएकामा गर्व छ । विश्वकपअघि उनले टर्कीका राष्ट्रपतिसँग तस्बिर पनि खिचाए । विश्वकपबाट जर्मनी के बाहिरियो, यही निहुँमा उनको चर्को आलोचना भयो । उनले भने, “मेरो दुइटा मुटु छ । एउटा जर्मन र अर्को टर्किस ।’
यो भनाइ सार्वजनिक भएलगत्तै जर्मन समर्थक विभाजित भएका हुन् । केही जर्मनले स्वीकारे– समाजमा अझै केही त्रुटि छ, आप्रवासीलाई हेर्ने जर्मन नजर परिवर्तन भएको छैन । अझै पनि आप्रवासी जर्मनलाई दोस्रो दर्जामै राखिन्छ । त्यसैले पनि ओजिलले यसपल्ट मुख खोल्न बाध्य भए । जर्मन समाज अझ उदार हुनुपर्छ । मुलुकको विविधतामा गर्व र खुसी मान्नुपर्छ ।
अनुदार जर्मनहरूको तर्क अर्कै छ । उनीहरू भन्छन्, ‘जर्मनीमा ओजिलजस्ता धेरै छन्, जसले जर्मनीबाट सबथोक पाए । तर, उनीहरूले त्यसको ऋण तिर्न खोज्दा भने जर्मनीभन्दा आफ्नो पुर्खाको देश सम्झिने गर्छन् ।’ जर्मनीले धेरै आप्रवासीलाई आफ्नो मुलुक भित्र्याएकामा यो समूहमा आक्रोश छ । उनीहरूको तर्क छ– जर्मन हौ भने जर्मनजस्तै रहनुपर्छ । यस्तो अतिवादी सोच पाल्नेहरू पनि कम छैनन् जर्मनीमा ।
अपमानजनक व्यवहार
रुस विश्वकपबाट ब्राजिल बाहिरिएपछि त्यसको दोष फर्नान्डिन्होलाई लगाइयो । कारण, बेल्जियमविरुद्धको नकआउट खेलमा उनको आत्मघाती गोलका कारण टिम पराजित भएको निष्कर्ष समर्थकहरूले निकाले । ३३ वर्षीय यी खेलाडीलाई रंगभेदी आरोप लगाइयो, सामाजिक सञ्जालमा उनको ज्यान लिने धम्की पनि आयो । सामाजिक सञ्जालमा उनी र उनकी श्रीमतीलाई बाँदरको रूप दिएर विभिन्न टीकाटिप्पणी भए । स्थिति कतिसम्म भयानक भयो भने उनकी आमाले केही समयका लागि आफ्नो इन्स्टाग्राम एकाउन्ट नै बन्द गर्नुपर्यो ।
फुटबलमा रंगभेदी र नस्लवादी आरोप लगाउने घटनाक्रम यसअघि पनि भएकै हुन् । सबैभन्दा चर्चित घटना बार्सिलोनाका राइटब्याक ड्यानी आल्भेससँग सम्बन्धित छ । ला लिगा अन्तर्गत भिया रियालसँगको खेलका बेला ब्राजिली डिफेन्डरले कर्नर किक प्रहार गर्न लाग्दा दर्शकदीर्घाबाट केरा फालियो । उनले त्यो केराको एक टुक्रा खाए र कर्नर किक प्रहार गरे । स्पेनमा काला वर्णका खेलाडीलाई जिस्काउँदा र होच्याउँदा बाँदरको संज्ञा दिने गरिन्थ्यो । त्यो केरा त्यसैको प्रतीक थियो । पछि स्पेनी फुटबल संघले भिया रियालको घरेलु मैदानमा भएको घटनालाई लिएर क्लबलाई १५ हजार डलर जरिवाना तिराएको थियो ।
क्वीन्स पार्क रेन्जर्सका खेलाडी एन्टोन फर्डिनान्डलाई चेल्सीका कप्तान जोन टेरीले गरेको गाली पनि निकै चर्चित छ । उनले एन्टोनलाई गाली गर्दा रंगभेदी शब्दको प्रयोग गरे । तर, पछि अदालतसम्म पुगेको उक्त घटनामा ४ दिनपछि टेरीले सफाइ पाएका थिए ।
सन् २०११ मा लिभरपुल र म्यानचेस्टर युनाइटेडबीचको खेलका दौरान उरुग्वेका लुइस स्वारेज र फ्रान्सेली प्याट्रिस एभ्राबीच भनाभन चल्यो । खेलका दौरान निकै पल्ट लिपुरलका स्वारेजले एभ्रालाई रंगभेदी गाली गरेर उनलाई चिढ्याएको भिडियो फुटेजमा देखियो । स्वारेजलाई त्यतिबेला ९० हजार डलर जरिवाना र ८ म्याचको प्रतिबन्ध लाग्यो ।
सन् २००४ मा स्पेन र इंग्ल्यान्डबीच भएको मैत्रीपूर्ण खेलमा स्पेनी प्रशिक्षक र खेलाडीले बेलायती काला वर्णका खेलाडीप्रति गरेको अपमानजनक व्यवहार पनि चर्चित छ । इंग्लिस खेलाडी यास्ले योङ र सन राइट फिलिप्सको खुट्टामा बल पर्दा दर्शकदीर्घाबाट बाँदरको जस्तो आवाज निकालेर उनीहरूको अपमान गर्ने काम भएको थियो । सोही वर्ष स्पेनी प्रशिक्षक लुइस आरागोनेसले फ्रान्सविरुद्धको खेलमा होसे एन्टोनियो रेएसलाई हौस्याउने क्रममा थियरी हेनरीलाई काला तारा भनी सम्बोधन गरेका थिए ।
एसी मिलानका खेलाडी केभिन प्रिन्स बोटेङले प्रिसिजनको मैत्री खेलमा प्रो पार्सियासँग खेल्दा घानाका यी खेलाडीविरुद्ध रंगभेदी नारा उरालियो । त्यसपछि उनले मैदानको बीच भागबाटै बल विपक्षी समर्थकतिर प्रहार गरे । रंगभेदी नारा कम नभएपछि उनी मैदानबाट बाहिरिए । रेफ्रीले खेल रोके र सबै खेलाडी मैदानबाहिर आए । एक खेलाडीप्रति भएको दुव्र्यवहारविरुद्ध सारा टोली खडा भएको यो नै पहिलो घटना थियो ।
फुटबल विश्वकै चर्चित खेल हो । तर, क्रिकेटलाई भद्र खेल भनिन्छ । नियममा खेलाडीविरुद्ध कुनै पनि अपमानजनक व्यवहार गर्न नपाइए पनि मैदानबाहिर खासै नियम लागू हुन सकेको छैन । फुटबल आफैँमा त्यसै चर्चित भएको होइन, यसलाई खेल्ने खेलाडीका कारण यो चर्चाको शिखरमा छ । तर, आलोचना र दुव्र्यवहारका कारण एउटा खेलाडीले आफ्नो खेल करिअर नै समाप्त पार्नु र त्यसैका आधारमा दर्शकसमेत विभक्त हुनु दुखद पक्ष हो । खेलमा हल्का धक्कामुक्कालाई जायज मान्न सकिएला । तर, विभेदकारी र नस्लभेदी नारा स्वीकार्य हुन सक्दैन । किनभने, विश्वको लोकप्रिय खेलमा झेल कसैका लागि पनि सह्य हुँदैन ।
सम्बन्धित
कोभिड १९ पछि नेपाली खेलकुदलाई पुरानै लयमा फर्काउने चुनौती ...
खेलकुदमा वर्ष ०७६ लाई फर्केर हेर्दा
१ सय २४ वर्षभन्दा लामो इतिहास बोकेको आधुनिक ओलम्पिकमा प्रतियोगिता स्थगित भएको यो दोस्रो घट...
कोरोना संक्रमणको असरले खेल गतिविधिमा कस्तो असर ?
दुई महान् पिताका पुत्रहरू पनि फुटबलप्रति उति नै रुचि राख्ने भएका छन् । रोनाल्डोका छोरा क्र...
रोनाल्डोका छोराका आदर्श मेसी, मेसीका छोरा रोनाल्डोका प्रशंसक
नेपालको थाइल्यान्ड यात्रा नमीठो सम्झना...
एसिया कप खेल्ने सपनामा यसरी लाग्यो तगारो
एक महिना महत्त्वपूर्ण प्रतियोगिता खेल्न नसक्ने स्थितिमा नेपाल ...
महिला भलिबलका तीन हस्ती नै चोटग्रस्त
आर्मीको खेल साँच्चै नै उम्दा थियो, यो सिजनको लिगमा । डिफेन्स र गोलरक्षणमा निकै बलियो । आर्...