हरिशमशेरको त्यो पूर्वघोषणा
राणा प्रधानमन्त्री जुद्धशमशेरका छोरा थिए, हरिशमशेर । जुद्धशमशेरले आफ्ना छोरा र परिवारका लागि काठमाडौँ र उपत्यकाबाहिर पनि प्रशस्तै जग्गाजमिन जोडिदिएका थिए ।
राणा प्रधानमन्त्री जुद्धशमशेरका छोरा थिए, हरिशमशेर । जुद्धशमशेरले आफ्ना छोरा र परिवारका लागि काठमाडौँ र उपत्यकाबाहिर पनि प्रशस्तै जग्गाजमिन जोडिदिएका थिए । यिनको निवास हाल काठमाडौँ महानगरपालिकाको कार्यालय रहेको भव्य बागदरबार थियो ।
सप्तरीको काचनमा सयौँ मौजा जग्गाजमिन थियो, हरिशमशेरको । सप्तरीको मौजा रेखदेखको जिम्मा मेरा माहिला पिताजी श्रीप्रसाद आचार्यलाई दिएका थिए । त्यो नाताले राणा शासकले माहिला पिताजीलाई खरदारसरहको पदवी दिएका थिए ।
विसं ०१७ असारको घटना हो । हरिशमशेर सप्तरी पुगेका बेला धरान घुम्न आए । धरान बसाइका क्रममा माइला पिताजीबाट हरिशमशेरलाई घरमा खाना खाने निम्तो दिइयो । उनी पत्नी विजया राणा (उबेला रानीसाहेब भन्नुपथ्र्यो) सहित सपरिवार धरानस्थित घरमा आइपुगे एक साँझ ।
राणा शासन हटे पनि राणाजीसँग दरबारिया साइनो सम्बन्ध यथावतै थियो । त्यसकारण यिनीहरुको रवाफ बदलिएको थिएन । स्वयं हरिशमशेरका दुई छोरीमध्ये जेठी इन्द्रराज्यलक्ष्मी र कान्छी रत्नराज्यलक्ष्मीको विवाह राजा महेन्द्रसँग भएको थियो । इन्द्रराज्यलक्ष्मीको १८ भदौ ००७ मा मृत्यु भयो । उनको मृत्युपछि तत्कालीन युवराज महेन्द्रले नेपाली कांग्रेसका नेता मातृका र गृहमन्त्री बीपी कोइरालासित साली रत्नराज्यलक्ष्मीसँग बिहेका लागि राजा त्रिभुवनमाथि दबाब दिन आग्रहसमेत गरेका थिए ।
राजा त्रिभुवनको राणा परिवारसँग सम्बन्ध नगाँस्ने इच्छाविपरीत महेन्द्रले हरिशमशेरका दुई छोरीसँग विवाह गरेरै छाडे । त्रिभुवनको मृत्युपछि १ चैत, २०११ मा सिंहासनारुढ भए महेन्द्र ।
सुवर्णशमशेर अध्यक्ष रहेको मन्त्रिमण्डलले प्रत्येक निर्वाचन क्षेत्रबाट एक–एक जनाको प्रतिनिधित्व रहने गरी सम्पूर्ण देशलाई १ सय ९ सरहदमा विभक्त गरी चुनाव सम्पन्न गरायो, ७ फागुन ०१५ देखि १६ वैशाख ०१६ सम्म । त्यो चुनावमा १ सय ९ क्षेत्रमध्ये कांग्रेस ७४ स्थानमा विजयी भयो । दुई तिहाइ बहुमतसहित कांग्रेस नेता बीपी कोइरालाको नेतृत्वमा सरकार गठन भयो, १३ जेठ ०१६ मा ।
पहिलो पटक एकछत्र सत्ता नेतृत्व पाएको सरकारले संविधान, नियम कानुनभन्दा फास्टट्रयाक शैलीबाट धमाधम निर्णय गर्न थाल्यो । धरान नगरपालिकाको चुनाव होस् वा विराटनगर नगरपालिकाको, त्यसमा कांग्रेसको प्रत्यक्ष हस्तक्षेप रह्यो । सरकारी अड्डामा हस्तक्षेप गराएर कार्यकर्ताको पक्षमा निर्णय गर्न लगाउने, संविधान, कानुनभन्दा बाहिर गएर काम गर्न करकाप गर्नेजस्ता कृत्य बढिरहे । त्यतिबेला गिरिजाप्रसाद कोइराला युवावस्थाका थिए । उनी मोरङमा पनि नियमविपरीत यस्ता काम गर्ने कार्यकर्तालाई छेकबार लगाउनुको साटो संरक्षण दिन्थे ।
माहिला पिताजीले महेन्द्रका ससुरा हरिशमशेरलाई कांग्रेसबाट भएका यस्ता घटनाको फेहरिस्त सुनाए, साँझको खानपानमा । पिताजीका कुरा सुनेपछि हरिशमशेर जंगे शैलीमा कड्किए, “ल खरदारबाजे, तपाईंहरुले अलि दिन दु:ख सहनुपर्ने भयो । यो दु:ख धेरै दिन रहँदैन । १ वर्षभित्रै देशमा ठूलो राजनीतिक परिवर्तन हुन्छ । नेपाली कांग्रेसको सत्ता समाप्त हुन्छ । ज्वाइँहजुर (राजा महेन्द्र) बाट सुशासन सुरु गरिबक्सन्छ ।”
हरिशमशेरको यस्तो कुरा मलाई भने पत्यार लागेको थिएन । जनताको दुई तिहाइ बहुमतबाट चुनिएको कांग्रेसको सरकार यति छिट्टै राजा महेन्द्रले हटाउँछन् भन्ने आशंका त्यतिबेला कसैलाई पनि थिएन । हरिशमशेरका अगाडि म हाँसेँ । मेरो अविश्वासलाई चिर्दै उनले भने, “यज्ञ, यो कुरा शतप्रतिशत ठीक हो । हेर्दै जाऊ, ज्वाइँहजुरले सत्ता लिइबक्सिन्छ ।”
मलाई हरिशमशेरको त्यस दिनको कुरा बकम्फुसे लाग्यो । उनलाई काठमाडौँका भाइभारदार र अन्यत्रकाले समेत बोलीको ठेगान नभएको, बकम्फुसे, गफाडी भन्थे ।
महेन्द्रले बीपीको सरकारलाई गलहत्याउँछन् भनेको चाहिँ काठमाडौंका भाइभारदार र राजपरिवारबाटै सुनेका रहेछन्, हरिशमशेरले । उनले सत्ता फेरिने संकेत गरेको ६ महिनामै अर्थात् १ पुस ०१७ मा प्रजातान्त्रिक सरकार अपदस्थ भयो ।
धरानमा हरिशमशेरले जे बोलेका थिए, ठ्याक्कै त्यही पुग्यो । बीपीसहित सबै मन्त्री र अन्य राजनीतिक पार्टीका नेताहरु जेल हालिए । मलाई चाहिँ त्यसमा पश्चात्ताप लाग्यो । हरिशमशेरबाट फुत्किएको प्रजातान्त्रिक सरकार अपदस्थ हुने कुरा कांग्रेस/कम्युनिस्ट पार्टीका नेताहरुलाई जानकारी नदिएकामा । मलाई विश्वासै लागेको थिएन । त्यतिबेला म धरान नगरपालिकामा नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीका तर्फबाट निर्वाचित वडाध्यक्ष थिएँ ।
यसरी राजा भएको ६ वर्षमै महेन्द्रले मुलुकमा स्थापित प्रजातान्त्रिक सरकारलाई हटाए र आफ्नै शासन सुरु गरे । पञ्चायती शासन सुरु भएपछि राजा महेन्द्रले ससुरा हरिशमशेरलाई सैनिकको उच्च पद फिल्ड मार्सल पदवी दिए ।
प्रस्तुति : गोकुल अर्याल
सम्बन्धित
कम्युनिस्ट पार्टीको गुपचुप गतिविधि गरिरहेका नरबहादुर कम्मर र छाती दुवैतिर जापानी, भारु, ने...
थैले काण्डमा पक्राउ पुर्जी
नारदमुनि स्वयंले अंग्रेजी पढाउँथे । ब्रिटिस फौजको जमदार भएका र त्यति धेरै नपढेका उनले हाम...
नारदमुनि थुलुङको सम्झना
हुन त कतिपयले ममा भारतीय कलाकार मकबुल फिदा हुसैनको प्रभाव परेको भन्ठान्छन् । तर भक्तपुरमा ...
यस कारण घोडाचित्र
राजा वीरेन्द्रले आफ्ना निजी सचिव चेतबहादुर कुँवरमार्फत ६० हजार रुपैयाँ पठाइदिए । त्यही पै...
राजाले दिएको टिकटमा अमेरिका
सरकारी स्वामित्वको अखबार भएको हुँदा व्यवस्थाको विरोध गरेर गोरखापत्रमा व्यंग्यचित्र बनाउन प...
अखबारमा कार्टुनकारिता
जापानको फुकुओका आर्ट म्युजियममा पहिलोपल्ट आयोजित एसियाली कला प्रदर्शनीमा दस अवतार सिर्जना ...