निस्दी–४, मित्याल भीरपानीका नर बहादुर गाहा मगर, ६३, ले बिजुली बाल्न पैसा बुझाएको १० वर्ष बितिसक्यो । बत्ती चाँडै बल्छ भनेर सुरुमै ७ हजार रुपैयाँ बुझाएका थिए ।

ग्रामीण विद्युतीकरण कार्यक्रमअन्तर्गत बिजुलीका लागि घरमा गरिएको वायरिङ धूलोधूँवाले कालो र घरअगाडि ठेकेदारले गाडेका पोल पनि ढल्ने अवस्थामा पुगिसकेका छन् । गाहा दुखेसो पोख्छन्, “बिजुली बाल्ने रहर सपनै हुने हो कि भन्ने लागेको छ ।”

यस वर्ष पनि निस्दी गाउँपालिकाको मित्यालका ३० घरपरिवारलाई सोलार वितरण गरियो । जिल्लाकै दुर्गम भेगमा पर्ने निस्दी गाउँपालिकाका ५ वडा अहिलेसम्म टुकी र सोलारमै चित्त बुझाउन बाध्य रहेको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत शालिकराम बस्याल बताउँछन् । भन्छन्, “केन्द्रीय प्रसारण लाइनको अवस्था यस्तै छ । गाउँपालिकाले टुकीरहित कार्यक्रम चलाउन बाध्य छ ।”

झिरुवास, गल्धा, अर्चले, ज्यामिरे, मित्यालमा वर्षौंअघि उठाएको पैसाले नेपाल विद्युत् प्राधिकरणको सामुदायिक तथा ग्रामीण विद्युतीकरण विभागबाट टेन्डर भए पनि काम अघि बढेको छैन । निस्दी गाउँपालिकामै लालीगुँरास सामुदायिक विद्युत् समितिसमेत गठन भएको छ ।

बिजुली बाल्नकै लागि ५ वडाका २ हजार परिवारले उपभोक्ता संस्थामार्फत डेढ करोड रुपैयाँ बढी पैसा उठाएका थिए । सुरुमा व्यक्तिगत खातामा पैसा राखेको विवाद र केही पदाधिकारीले पैसा चलाएको आरोप पनि लाग्यो । 

बिजुलीमा भएको ढिलाइप्रति ठेकेदार र सामुदायिक तथा ग्रामीण विद्युतीकरण विभागमा डेलिगेसन गइसकेको गाउँपालिका अध्यक्ष मुक्तबहादुर सारु सुनाउँछन् । भन्छन्, “विद्युत् प्राधिकरणको अटेरीपन र समन्वयमा कमजोरी देखियो ।” सिंगो निस्दी गाउँपालिकामा केन्द्रीय प्रसारण लाइन विस्तार हुन सकेको छैन ।

विद्युत् प्राधिकरण बुटवल क्षेत्रीय कार्यालय प्रमुख भानुभक्त भट्टराई भने लसुने (सिद्धार्थ राजमार्ग)–सिलुवा प्रसारण लाइन निर्माणमा भएको ढिलाइले निस्दीमा बिजुली नबलेको बताउँछन् । भन्छन्, “अब विवाद समाधान भएको अवस्था छ । निर्माण व्यवसायीलाई बोलाएर काम अगाडि बढाउँछौँ ।”

लसुनेदेखि सिलुवासम्मको प्रसारण लाइनमा जग्गा विवाद भएपछि ठेकेदारले अन्य क्षेत्रमा काम अघि बढाएका छैनन् । पूर्वखोला गाउँपालिकाको सिलुवामा बनेको सव–स्टेसन पनि वर्षौंदेखि अलपत्र छ । उक्त स्टेसनमा लगेपछि निस्दीमा बिजुली बाल्ने योजना रहेको विद्युत् प्राधिकरण पाल्पा वितरण केन्द्र प्रमुख रामु श्रेष्ठ बताउँछन् ।

रम्भा गाउँपालिका प्रमुख विष्णुप्रसाद भण्डारीका अनुसार लसुने क्षेत्रको समस्या समाधान भइसकेको छ । भन्छन्, “निर्माण व्यवसायी नै नआउँदा काम अघि नबढेको हो । हाम्रोमा विवाद छ भन्नुभन्दा ठेकेदारलाई ल्याएर काम गराउनुपर्छ ।”

विद्युत् प्राधिकरणले केन्द्रीय प्रसारण लाइन निर्माणमा ढिलाइ गरेपछि गाउँपालिकाले हावाबाट बिजुली निकाल्ने प्रक्रिया अगाडि बढाएको छ । यसअघि १ हजार २ सय वाट (६ सय सोलार र ६ सय हावा) बिजुली निकालेर परीक्षण गरेको गाउँपालिकाले अब २५ किलोवाट निकाल्ने तयारी थालेको हो ।

निस्दी गाउँपालिका अध्यक्ष सारुका अनुसार ठेकेदारले सोलार प्यानल, मुख्य पोललगायत ल्याएर काम थालेको छ । सिद्धार्थ राजमार्गबाट ४५ किलोमिटरपूर्व बेलडाँडाबाट मित्याल पुग्न पुनः १४ किलोमिटर कच्ची सडक छ । वैकल्पिक ऊर्जा प्रवर्द्धन केन्द्रमार्फत कृष्ण ग्रील एन्ड इन्जिनियरिङ वर्क्स प्रालि, विराटनगरले यहाँ कामको ठेक्का लिएको थियो ।

हावा र सोलार पावरको ब्याकअपबाट अहिले पनि १ हजार २ सय वाट बिजुली निस्केको छ । हावा बिजुलीबाट १ सय ५० घरले बत्ती बाल्न पाउनेछन् ।