नसिक्ने पाठ
'ठूला माछा बचाऊ, भुरालाई तह लगाऊ' शैली सुशासनको आधार भइदिएपछि हामीले जापानबाट किन सिक्ने ? किनकि 'हामी यस्तै त हो नि !'
जापानका न्यायमन्त्री कात्सुयुकी कावाईले आफ्नो पदबाट राजीनामा दिए, १४ कात्तिकमा । कावाईकी पत्नीले निर्वाचन कानुन उल्लंघन गरेको आरोपपछि उनी नैतिक संकटमा परे । १३ महिला निर्वाचन अभियानकर्मीलाई मन्त्रीपत्नीले प्रतिदिन २ सय ७६ डलर खर्च दिनु कानुनले तोकेविपरीत थियो । त्यस प्रकरणमा जापानी प्रधानमन्त्री सिन्जो आबेले जनतासमक्ष क्षमायाचना गरेर चित्त बुझाएनन्, कावाईलाई मन्त्री पदमा नियुक्त गरेकामा लज्जाबोध भएको भन्दै फेरि पनि जनतासँग माफी मागे ।
जापानमा के हुन्छ, थाहा भएन । नेपालमा 'भ्रष्टाचारमा शून्य सहनशीलता' देखि 'भ्रष्टाचारीलाई किरा परोस्' सम्मका नारा बेस्सरी घन्किन्छन् । तर हाम्रा मन्त्री, प्रधानमन्त्री मात्र होइन, अवसर पाए केही अपवाद छाड्ने हो भने अनैतिक बन्न हामीलाई कुनै पहलमानले पनि सक्दैन । हामीलाई अति नै सामान्य लागेको घटनामा पनि जापानमा मन्त्रीले राजीनामा दिएका सुन्दा पत्यार नलाग्ने स्थिति छ । नेपाली राजनीतिमा नैतिकताको सवाल उठ्दै नउठ्ने होइन तर प्रश्नकर्ताभन्दा पनि प्रश्नका कारक बनेका व्यक्ति बलियो बनिदिन्छन् । 'ठूला माछा बचाऊ, भुरालाई तह लगाऊ' शैली सुशासनको आधार भइदिएपछि हामीले जापानबाट किन सिक्ने ? किनकि 'हामी यस्तै त हो नि !'
तेस्रो को छ ?
राजनीतिमा नैतिकताको पाठ सिक्न टोकियो नै पुग्नुपर्छ भन्ने छैन । नेपालमा पनि दुइटा यस्ता प्रतिनिधि घटना छन्, जसलाई अहिलेका हाम्रा मन्त्री, प्रधानमन्त्रीले पत्याए त के ! ४६ वर्षअघिको सिंहदरबार आगलागी एक भवितव्य थियो । देशको प्रमुख प्रशासनिक भवन जल्नुमा तत्कालीन प्रधानमन्त्री कीर्तिनिधि विष्टको कुनै भूमिका थिएन । तैपनि विष्टलाई के लाग्यो कुन्नि, नैतिकताको कारण देखाउँदै पदबाट राजीनामा दिए । राजा वीरेन्द्रले 'तिमीले सिंहदरबार जलाएको होइन, किन राजीनामा दिन्छौ ?' भन्दा उनले 'विष्णुका अवतार' का कुरासमेत सुनेनन् । सिंहदरबार छाडेर डिल्लीबजारको आफ्नो कुटीमा फर्किए । स्वाभाविक थियो, उनलाई कसैले राजीनामा गर्न कर गरेका थिएनन् । तर उनको ब्रह्मले मानेन । पदको आकर्षणमा उनी लोभिएनन् ।
त्यसको ठीक १४ वर्षपछि २९ फागुन ०४४ मा दशरथ रंगशालामा फुटबल खेल चलिरहँदा दर्दनाक घटना भयो । निरन्तर ठूलो हावाहुरीका कारण ७० जना दर्शकको ज्यान गयो । ४६ दिनपछि शिक्षा तथा खेलकुदमन्त्री केशरबहादुर विष्टले नैतिकताका आधारमा राजीनामा दिए ।
त्यसको अर्को १५ वर्षमा काठमाडौँको हावा आफ्नो स्वाभाविक लयमा थिएन । प्रजातन्त्र आएको थियो । लामो समयदेखि गुम्सिएका घरका झ्याल-ढोका एकसाथ खुल्दा अनेक विकृति पनि भित्रिएका थिए । सत्ताको नेतृत्व कांग्रेसले गरिरहेको थियो । साथमा उसले भ्रष्टाचारीदेखि अनेक तहका माफियालाई चारतारे झन्डाले सुशोभित गरिरहेको थियो । मन्त्रीहरु भ्रष्टाचारको रिले दौडमा थिए । कांग्रेसका सर्वमान्य नेता गणेशमान सिंहलाई अति भएछ । उनले सार्वजनिक रुपमै भने, 'पञ्चायतकालमा त बेलाबेला नैतिकता देखिन्थ्यो, अहिले त्यो पनि हराएछ ।' किनकि 'हामी यस्तै त हो नि !'
यस्तै हो कमरेड !
‘देशलाई समृद्ध बनाउँछु, जनतालाई सुखी राख्छु’ भन्दै किरिया खाएका नेताहरु भ्रष्ट, गफाडी र नैतिकहीन बन्दै गएपछि नै जनताले आफ्नो नयाँ नायक खोज्न थाल्छ । वृद्धहरुबाट भएन भनेर युवातिर आशा जाग्न थाल्छ । यस्तै आश गरिएका एक नेता थिए, योगेश भट्टराई । निकै रस्साकस्सीपछि संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री बनेका योगेशको हालसम्मको कार्यशैली हेर्दा मन्त्री युवा हुँदैमा ऊसँग ठूलो आश गरिहाल्न सकिँदैन भन्ने चेत खुलेको छ ।
काम नगरी प्रचार गर्ने शैलीका कारण जनमानस उनीप्रति विश्वस्त छैन । २० हजार पर्यटन व्यवसायीलाई टुँडिखेलमा उतारेर भ्रमण वर्ष सफल बनाउनेदेखि निजगढ विमानस्थल निर्माणका लागि दबाब दिन १० लाख मान्छे उतार्ने हुँकार के मन्त्री सुहाउँदो छ ? झन्डै २५ प्रतिशत काम बाँकी रहेको भैरहवाको अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल पुसबाटै सञ्चालन, निर्माण मोडल नै टुंगो नलागेको निजगढ विमानस्थल पनि पुसमै शिलान्यास गर्ने हावादारी बयान कसले पत्याउँछ ? पण्डित लगेर इँटा राख्ने मात्र हो भने बेग्लै कुरा ।
'वाह ! नेपाल एयरलाइन्स' वाला वक्तव्यपछि जहाज ग्राउन्डेड छन् । पार्टपुर्जा खोज्न कर्मचारी विदेश भ्रमणमा छन् । हवाईजहाजमा यात्रु कुराइदिन्छन् । पशुपतिनाथ मन्दिर परिसरमा आरतीका बेला राष्ट्रिय गान बजाउन उर्दी जारी गर्छन् । पत्नीदेखि सालासम्मलाई नेकपाको नेता र मन्त्रीको हैसियत दुरुपयोग गरेर जागिर दिन्छन् । तर यति गर्दागर्दै पनि 'आफूले काम गर्न नसकेको प्रधानमन्त्रीलाई महसुस भए आफैँ राजीनामा दिने' भन्नसम्म भ्याउँछन् । जापानका मन्त्री वा हाम्रै विष्टद्वयबाट योगेश प्रभावित होलान् भन्ने लाग्दैन । किनकि 'हामी यस्तै त हो नि ! !'
सम्बन्धित
२००७ को राजा/प्रजाको संयुक्त प्रजातान्त्रिक आन्दोलनपछि अहिलेसम्म जारी भएका संविधानअनुसार र...
कार्यकर्ता होइन, नागरिक भएर सोचौँ
अमेरिकामा चकित पार्ने धेरै पक्षहरू हुँदाहुँदै पनि सुरुमै सबैको ध्यान खिचेर विकासको परिचय द...
अमेरिकी सडक सन्जाल : विकासको अनौठो मोडल
छोरीचेलीको करियरका लागि सीमित रकम तिर्न नसक्ने तर पराई घर पठाउन ऋण गरेरै भए पनि लाखौँ खर्च...
छोरीचेलीको हैसियत बिहे मात्रै ?
ट्याक्सी ड्राइभर पहिलो पटक मैले कसरी र कहिले हेरेँ, याद छैन । तर हेर्नेबित्तिकै मलाई त्यो ...
ट्राभिस कुटाइममा मुर्दाघर आयो
तिमी पनि तिम्रा प्रियहरूलाई भनिदेऊ, ‘क्षमा देऊ ।’ उनीहरूलाई सिकाइदेऊ, बदलाका लागि होइन, बद...
बदलाका लागि होइन, बदलावका लागि लड्नुपर्छ
अमेरिका विकास, शक्ति र संस्कृतिमा जति धनी छ, भित्र लुकेको जातीय तुष पनि उत्तिकै टाँसिएको छ...