आँसुले भिजेका शब्द

सबै सूचना सजिलै हात लाग्दैनन् । छद्मभेषी बनेर सूचना लिँदा वा स्रोतलाई गोप्य राख्ने सर्तमा सूचना लिँदा पनि मैले उतिसाह्रो दकसको सामना गरिनँ । तर, दु:ख र वेदनाले भरिएका मान्छेसँग सूचना लिन सधैँ अप्ठ्यारो हुन्छ । किनभने, तिनीहरूसँग शब्दभन्दा धेरै आँसु हुन्छ र तिनले सुनाएका प्रत्येक शब्द आँसुले भिजेका हुन्छन् ।

यस्तै भयो, ६ वर्ष ४ महिना २९ दिन अर्थात् २ हजार ३ सय ६७ दिन कतारको हमाद अस्पतालको कोमामा बसेका श्रीमान्लाई लिएर १ फागुनमा काठमाडौँ फर्केकी पार्वती सुवेदीसँग कुराकानी गर्दा । दु:खको गहिराइ, छटपटिका अनन्त शृंखला, दौडधूपको लामो यात्राले उनी थाकेकी त थिइन् नै, ती आँसुले भरिएका दिनको सम्झना गर्दा मात्रै पनि उनको गला अवरुद्ध हुन्थ्यो ।

अचेत श्रीमान्लाई विमानमा राखेर नेपाल फर्किंदा तपाईंको मनका के के कुरा खेले ? मेरो पहिलो प्रश्न सुनेपछि उनी धेरैबेर मौन रहिन् । धेरै बेरपछि उनी केही बोल्न खोजिन् तर शब्दभन्दा पहिला आँसु बहे । उनको गला अवरुद्ध भयो । प्रत्येक प्रश्नका उत्तर दिन उनलाई अप्ठ्यारो परिरहेको थियो । मलाई भने उनको निष्पट्ट अँध्यारोले भरिएको पुराना दिनको पत्रैपत्र उक्काउँदा उस्तै सास्ती भइरहेको थियो । नबताएसम्म उनको दु:खको कथा लेख्न सकिँदैनथ्यो । तर, मेरा प्रत्येक प्रश्न उनको हृदयमा गढ्थे र उनका आँखा लछप्प भिज्थे । अन्तर्वार्ता सकिँदै गर्दा मेरो गह पनि उसै गरी गह्रौँ भयो । मैले पार्वतीलाई थाहा नदिईकन आँखाको डिलमा जमेको आँसु पुछेँ र अन्तर्वार्ता सकेको खुसीमा पुलकित भएँ ।

रुकमानको जुक्ति

देश दौडाहामा हिँड्दा अक्सर मझौला खालका लजमा नाक काटिएका चप्पल देख्न पाइन्छ । बास बसेका पाहुनाले चप्पल नै चोर्लान् भन्ने डरले त्यसरी चप्पलको नाक काटिएको तर्क लजका सञ्चालकले दिन्थे । यसपाला ओखलढुंगाको प्राप्चा गाविसको देउराली डाँडामा त्यस्तै अनौठो तर फरक संयोगसँग साक्षात्कार भयो ।

रुकमान सुनवारको सानो होटलमा चिया खाँदै गर्दा खाँवामा झुन्डिएको लाइटर नै त्यो अनौठो तथ्यको कारण थियो । “प्रत्येक साँझ दारु पिएर निस्कने ग्राहक ओठमा चुरोट च्याप्छन् र लाइटर मागेपछि फिर्ता नगरी लुसुक्क निस्कन्छन्,” रुकमानले सुनाए, “अब लाइटरका लागि अरूका गोजी कति छाम्नू ?” एकपछि अर्को गर्दै लाइटर हराउने भएपछि रुकमानले लाइटरसँगै काँटा बाँधेर राख्ने जुक्ति लगाएछन् । त्यसो गर्दा लाइटरको आकार लामो हुने र गोजीमा नअट्ने भएपछि चोरीको डर भएन । रुकमानको जुक्ति देखेर छक्कै परियो ।

फरार स्रोत

कहिलेकाहीँ सूचनाका स्रोत बेपत्ता भइदिन्छन् र पत्रकारलाई आपत् पर्छ । डेडलाइनको दबाबका बेला स्रोतले भेट्न नमान्दा वा फोन नउठाउँदा कम्ता आपत् पर्दैन । त्यस्तै भएको थियो, गोप्य सरोगेसी धन्दाबारेको खोज रिपोर्टिङका बेला । सातादिनसम्म पछ्याउँदा पनि भेट्न नमानेका र उल्टै उपदेशको भाकामा भन्थे,  “हेर्नूस् देशमा यत्रो भ्रष्टाचार छ । करोडौँको अपचलन छ । बरू, त्यो विषय खोज्नूस् । यो सरोगेसीमा हात नहाल्नूस् यार । बेकार गरिखानेको भाग किन बिगार्नुहुन्छ ?”

फोनमा उपदेश सुनाउने तर भेट्न मरिगए नमान्ने तिनै स्रोत हालैको एक साँझ बानेश्वरमा भेटिए । बाटोमा उनलाई च्याप्पै समातेर मैले एउटा चिया पसल पुर्‍याएँ र भनेँ, “तपाईंले भेट्न नमाने पनि मैले समाचार लेखेरै छाडेँ नि !” मेरा कुरा सुनेर उनले ओठ लेप्राए । उनले निधार खुम्चाए, मेरा बाँकी कुरा नसुनी आफ्नै कुरा सुनाए । अनेक सास्ती बेहोरेर समाचार लेख्दाको मेरो दु:खभन्दा उनकै दु:खको पहाड अग्लो रै’छ ।

भएछ के भने सरोगेट एजेन्टहरूबीच बिचौलियाको काम गरेर केही लाख रुपियाँ आम्दानी गरेका उनलाई अन्तिममा एउटा एजेन्टले धोका दिएछ । भारतबाट सरोगेसीका लागि मगाएका दुई महिलालाई लिनुअगावै उक्त इजरायली एजेन्ट बेपत्ता भएपछि ती बिचौलियाको झन्डै एक लाख रुपियाँ स्वाहा भएछ । आफ्नो कहानी सुनाएर उनले भने, “वास्तवमा हेर्नूस् यो सरोगेसी गतिलो कुरै हैन र’छ । आफैँले भोगेर थाहा पाएँ ।” म भने उनका सबै वृत्तान्त सुनेर मनमनै खुसी भएँ र भनेँ, ‘खुच्चिङ !’

रातारात रंग बदलु

कांग्रेसको महाधिवेशन यदाकदा राजनीतिक रिपोर्टिङ गर्ने पत्रकारका निम्ति पनि रोचक नै थियो । थप रोचक त रातारात क्याम्प परिवर्तन गर्ने र आफ्नो गुटका अगुवाका बारेमा अनेकौँ विशेषण थपेर रोचक राजनीतिक भविष्यवाणी गर्नेहरूबाट भइरहेको थियो । एक जना त्यस्तै रंग बदलु स्थानीय नेताले गजबै गरे । आफ्नो गुटका सभापतिले चुनाव हारेको सुन्नेबित्तिकै उनले शेरबहादुर देउवा गुटमा प्रवेश गरेको आशयमा फेसबुकमा स्ट्याटस मात्रै राखेनन्, शेरबहादुरसँग खिचेका पुराना तस्बिर पनि भटाभट राख्न थाले । यस्तै चरित्र अरू धेरैको देखियो ।

कुनै मान्छे शक्तिमा पुग्नेबित्तिकै तिनैसँग केही महिना वा वर्षपहिले अनेकथरी प्रसंगमा खिचेका फोटो सामाजिक सञ्जालमा राखेर आफ्नो शक्ति देखाएको भ्रम पाल्नेहरू पनि प्रशस्तै देखिए । शक्तिप्रतिको यो अनौठो आशक्ति कांग्रेसको अधिवेशनमा मात्रै देखिएको नौलो संक्रमण भने होइन । गणेश परिक्रमाको त्यो अनौठो अभ्यास अधिवेशनताका सरुवा रोगकै शैलीमा सल्कियो ।