नेकपाको दुई नम्बरिया मोडल
एक दशकमै आफ्नो रुप–रंग फेरेछ, जनकपुरले । हरेक साँझ गंगासागरमा आरती उतारिन्छ । सहरका ठूला र भित्री सडक फराकिला र कालोपत्रे हुँदैछन् । ती सबै संघीयताअघिकै योजना हुन् ।
समाजवादी पार्टीका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले प्रदेशको छिटो नामकरण गर्न दबाब दिँदै १२ जेठमा जनकपुरमै आएर भनेका थिए, “हामी कहिलेसम्म दुई नम्बरिया भएर बस्ने ?” प्रदेश २ ले मधेस, मिथिला, मिथिला–भोजपुर वा त्यस्तै केही नाम ढिलोचाँडो तय गर्ला नै । तर प्रतिपक्ष नेकपाभित्र हुर्किएको द्वन्द्वको दुई नम्बरिया मोडल भने छिट्टै टुंगो लाग्ने देखिएन ।
दुई नम्बरियाको अर्थ हो, अवैध काम । बिनाकुनै कानुनी अधिकार नेकपा संसदीय दलका नेता सत्यनारायण मण्डलले आफ्ना प्रतिस्पर्धी नेता शत्रुघ्न महतोको सांसद पद १५ दिन निलम्बन गरिदिए । अनुशासन उल्लंघन गरे पार्टीले आन्तरिक कारबाही गर्न सक्ला, तर उनले सभामुखझैँ सांसद निलम्बनको पत्र पठाइदिए ।
पार्टी एकताअघि नै मण्डल र महतोको द्वन्द्व उत्कर्षमा थियो । कतिसम्म भने प्रदेश सभाको पहिलो बैठकमा अरु सबै पार्टीका एक नेताले मात्र शुभकामना दिए । तर नेकपाका एकले अर्कालाई नछाडेपछि दुवैलाई बोल्न दिनुपर्यो । संसदीय दलको निर्वाचनमा दुवैले सक्दो चलखेल गरे । संसदीय दलमा मण्डल निर्वाचित भएपछि दुई नेताको सम्बन्ध झनै चिसियो ।
पछिल्लो विवादको चुरो संसद्को लेखा समिति सभापति को हुने भन्नेमा थियो । नेकपाभित्र पूर्वएमालेबाट मण्डल संसदीय दलका नेता र सुन्दर विश्वकर्मा प्रमुख सचेतक भएपछि पूर्वमाओवादीलाई लेखा र प्राकृतिक स्रोत समिति सभापति दिइयो । महतोले त्यो भागबन्डा मानेनन् । उनले कांग्रेस र समाजवादी पार्टीका सांसदलाई प्रस्तावक र समर्थक राखेर उम्मेदवारी दर्ता गराए, जहाँ नेकपाका भरत साहको पहिल्यै उम्मेदवारी परिसकेको थियो । साहले सभामुख सरोजकुमार यादवकै अघिल्तिर महतोको उम्मेदवारीपत्र च्यातिदिए ।
चर्को भनाभन र तनावपछि संसदीय दलका नेता मण्डलले महतोलाई प्रदेश सांसदबाट निलम्बनको पत्र काटिदिए । लेखा सभापतिको उम्मेदवारी भने दुवैका रद्द भए । महतोको उम्मेदवारी फोरमका प्रस्तावक पारस साहले फिर्ता लिइदिए भने साहले सांसद रामकुमार यादवको किर्ते हस्ताक्षर गरेको खुल्यो । नेकपा सांसद यादवले उजुरी दिएपछि उम्मेदवारी स्वतः रद्द भयो । उम्मेदवारी रद्द भए पनि नेकपाभित्रको दुई नम्बरिया द्वन्द्व भने तत्काल अन्त्य हुने देखिँदैन ।
‘ए, ऊ त उताको !’
जनकपुरधामका अधिकांश होटल एवं रेस्टुराँमा बालश्रमिक देखिन्छन् । जहाँजहाँ सोध्यो, एउटै जवाफ आउँथ्यो, ‘यताको हैन, उता (भारत) को हो ।’
जताका हुन्, कापीकिताब बोक्ने हातमा जुठा भाँडा देख्दा नमज्जा लागिरहेकै थियो । शिक्षित र प्रतिष्ठित परिवारभित्रै बालश्रमिकले पाएको यातनाको कुरा सुनेर झन् उदेक लाग्यो । लहान प्राविधिक शिक्षालयबाट भर्खर निवृत्त प्राचार्य योगनारायण यादवको घरबाटै प्रहरीले एक बालिकाको उद्धार गरेछ । यादवपत्नीको यातनाले बालिकाको टाउको रक्ताम्ये भएछ । यादवपत्नीका माइतीले दिएको १ लाख ऋण भुक्तानीका लागि सात वर्षअघि भारत बिहार मधुवनीस्थित पहाडघाट छेउको बस्तीबाट उनलाई जनकपुर ल्याइएको थियो । यादवले घरमा कुकुर पालेका छन् । त्यसलाई भन्दा नराम्रो व्यवहार ती बालिकामाथि गरिरहेका छन्, किनभने उनी ‘उता’ की हुन् ।
उद्धार र उपचारपछि प्रहरीले बालिकालाई स्थानीय गैससको एउटा सेल्टरमा राखिदियो । तर बालश्रमिक राखेर यातना दिने यादवविरुद्ध भने कुनै मुद्दा चलाएन । कारण, उनी प्रथम राष्ट्रपति रामवरण यादवका भतिजा रहेछन् । प्रहरी र उच्च अधिकारीको दबाबले हैरान प्रहरी उपरीक्षक शेखर खनालले मुद्दा चलाएर थप हैरानी बेहोर्न चाहेनन् । उच्च अधिकारीलाई ‘जय नेपाल’ गर्दै गैरकानुनी हर्कत देखेको नदेख्यै गर्नमै सुरक्षित ठाने ।
जाँगरिलो जनकपुर
एक दशकमै आफ्नो रुप–रंग फेरेछ, जनकपुरले । हरेक साँझ गंगासागरमा आरती उतारिन्छ । सहरका ठूला र भित्री सडक फराकिला र कालोपत्रे हुँदैछन् । ती सबै संघीयताअघिकै योजना हुन् । तर प्रदेश सरकारको निगरानीमा तिनले गति लिएका छन् । अस्थायी प्रदेश राजधानी रहेको यो ऐतिहासिक सहरमा अभूतपूर्व चहलपहल देखिन्छ । काठमाडौँदेखि सधैँ टाढा महसुस गरेको सहरले दैलोमै सरकार भेटेको छ । प्रदेश सरकार र संसद्मा नयाँ उत्साह र जोश/जाँगरको महसुस भयो । प्रतिनिधिसभामा पुगिसकेका दर्जन धेरै नेताहरु रहेको प्रदेश २ संसद्ले छिट्टै परिपक्वता हासिल गरेको देखियो ।
एउटा समृद्ध सहरको परिभाषाभित्र विविधता पनि पर्छ । मधेस आन्दोलनपछि उत्पन्न तनावले विस्थापित पहाडी समुदाय फर्किएन । हिन्दु धार्मिक सहर बनाउने कोसिसले मुस्लिम समुदाय पनि पातलिँदै छ । त्यसले जनकपुरले सद्भावपूर्ण विविधता भने गुमाउने लक्षण देखिँदैछ । तर मध्यसहरमा रेलको लिक बनिसकेको छ । दुई महिनामा स्वदेशी रेल कुद्नेछ । समृद्धिको अर्को यात्रा सम्भवतः त्यहीँबाट सुरु हुनेछ ।
सम्बन्धित
२००७ को राजा/प्रजाको संयुक्त प्रजातान्त्रिक आन्दोलनपछि अहिलेसम्म जारी भएका संविधानअनुसार र...
कार्यकर्ता होइन, नागरिक भएर सोचौँ
अमेरिकामा चकित पार्ने धेरै पक्षहरू हुँदाहुँदै पनि सुरुमै सबैको ध्यान खिचेर विकासको परिचय द...
अमेरिकी सडक सन्जाल : विकासको अनौठो मोडल
छोरीचेलीको करियरका लागि सीमित रकम तिर्न नसक्ने तर पराई घर पठाउन ऋण गरेरै भए पनि लाखौँ खर्च...
छोरीचेलीको हैसियत बिहे मात्रै ?
ट्याक्सी ड्राइभर पहिलो पटक मैले कसरी र कहिले हेरेँ, याद छैन । तर हेर्नेबित्तिकै मलाई त्यो ...
ट्राभिस कुटाइममा मुर्दाघर आयो
तिमी पनि तिम्रा प्रियहरूलाई भनिदेऊ, ‘क्षमा देऊ ।’ उनीहरूलाई सिकाइदेऊ, बदलाका लागि होइन, बद...
बदलाका लागि होइन, बदलावका लागि लड्नुपर्छ
अमेरिका विकास, शक्ति र संस्कृतिमा जति धनी छ, भित्र लुकेको जातीय तुष पनि उत्तिकै टाँसिएको छ...