माओवादी सशस्त्र युद्धको उद्‌गम थलो, होलेरी । दशक लामो युद्धकालमा मात्र होइन, पछिसम्मै चर्चामा रह्‍यो । १ फागुन ०५२ मा तत्कालीन विद्रोही नेकपा माओवादीले होलेरी आक्रमण गरी सुरु भएको ‘जनयुद्ध’ देशैभरि भुसको आगोझैँ सल्किँदै गयो । युद्धको अँध्यारो सुरुङभित्र देश निस्सासियो । भनिन्छ, कालो बादलभित्र चाँदीको घेरा हुन्छ । माओवादीको आधार इलाका होलेरी आज अँध्यारो सुरुङबाट समृद्धिको गोरेटोमा लम्किन थालेको छ । युद्धको विभीषिका, विरक्ति र शोक बिर्सेर अहिले विकास र समृद्धिको लक्ष्य पछ्याइरहेछ ।

माओवादी विद्रोहकालमा होलेरी केन्द्रीय राजनीतिक विचारधाराको हिसाबले क्रान्तिको पर्याय बनेर उभियो । त्यस बखत राज्य र माओवादी दुवैले होलेरीलाई ‘युद्धभूमि’ बनाए । एकातिर होलेरी माओवादीको आश्रयस्थल थियो भने अर्कातिर राज्य पक्षका लागि आक्रमणको निशाना । २७ असार ०५८ मा माओवादीले होलेरी प्रहरीचौकी आक्रमण गरेर ७१ जना प्रहरी कब्जामा लिएको थियो । ठूलो संख्यामा सरकारी सुरक्षाकर्मी कब्जामा परेको यो नै पहिलो घटना थियो । यस घटनाले होलेरी एकाएक चर्चाको शिखरमा पुग्यो । विकट भूगोलको एक कुनामा लुप्त रहेको होलेरी राष्ट्रिय राजनीतिको गरम विषय बन्यो ।

अहिले समय बदलिएको छ । परिवर्तित राजनीतिक व्यवस्थासँगै होलेरीको मुहार पनि फेरिँदै गएको छ । स्थानीयको राजनीतिक आस्था र धारणा पनि बदलिँदो छ । होलेरी डुल्दा समाजमा परिवर्तनका झिल्का यत्रतत्र देख्‍न सकिन्छ । द्वन्द्वको पुरानो कथा अध्ययन गर्न मानिस होलेरीलाई उत्तम गन्तव्य ठान्छन् । र, यहाँ अहिले अध्ययन पर्यटन फस्टाएको छ ।

उतिबेला राजनीतिक रङका नाराले पोतिएका यहाँका घरका भित्तामा अहिले आशा र शान्तिको रङ पोतिएको छ । हिजो यहाँ क्रान्तिका नारा आविष्कार हुन्थे, राजनीतिक विधान र घोषणा बन्थे । आज ती नारा फेरिएका छन्– घरघरमा अधिकार, गाउँगाउँमा सिंहदरबार, हाम्रो होलेरी हामी आफैँ बनाऔँ ! युद्धकालमा पातलिएको यहाँको चहलपहल फिर्ता आउन थालेको छ । द्वन्द्व छलेर परदेसिएका युवा रेमिट्यान्ससहित फर्किएका छन् र आफ्नै ठाउँमा उद्यमशीलता बढाउन खोजिरहेका छन् । 

होलेरी आसपासका जनताले प्रत्यक्ष अनुभूत गर्ने गरी स्थानीय सरकारले काम गरिरहेको रुन्टीगढी गाउँपालिका अध्यक्ष बालाराम बुढा बताउँछन् । उनका अनुसार पिछडिएको वर्ग, समुदाय तथा क्षेत्रको पहिचान गरी उनीहरूलाई विकासको मूल प्रवाहमा ल्याउने काम भइरहेको छ ।

विगतमा क्रान्ति र युद्धका गाथा होलेरीबाट फैलिए, अब विकास र समृद्धिका कथा पनि यहीँबाट फैलिँदै जाऊन् ।