नेपाल अब दक्षिण एसियाकै पहिलो खुला दिसामुक्त राष्ट्र बनेको छ । सरकारले भर्खरै एक कार्यक्रमबीच यो ऐतिहासिक घोषणा गरेको हो । सरकारको यो घोषणा आउनेबित्तिकै धेरै मानिसलाई एकैसाथ तीव्र पखाला लागेको छ । उनीहरु अहिले आलोचना पनि गरिरहेका छन्, सरकारले के आधारमा यस्तो घोषणा गरेको हो ?

वास्तवमा सरकारले मुलुकलाई खुला दिसामुक्त राष्ट्र जो घोषणा गर्‍यो, त्यो मूलत: एक विशुद्ध राजनीतिक घोषणा हो । यसलाई अन्यथा लिन मिल्दैन । देशलाई खुला दिसामुक्त राष्ट्र घोषणा गर्नुको अर्थ के हुन्छ भने अब नेपालमा केवल तिनै मानिसले मात्रै दिसा गर्न सक्छन्, जसको घरमा शौचालय छ । जसको घरमा शौचालय छैन, तिनले दिसा गर्न पाउने छैनन् ।

सरकारलाई राम्रै थाहा छ, अधिकांश नेपाली जनताको घरमा शौचालय नै छैन । एकातिर घरमा शौचालय छैन, अर्कोतिर बाहिर खुला दिसा गर्न मिल्दैन । यसको अर्थ के भयो ? यसको अर्थ यही भयो कि अब जनताले खानामा नियन्त्रण गर्नुपर्‍यो किनभने खाना नियन्त्रण भयो भने दिसा पनि नियन्त्रण हुन्छ । दिसा नियन्त्रण भयो भने खुलातिर जानुपर्दैन ।

अब जहाँ खाना नियन्त्रित हुन्छ, त्यहाँ बजार जाने काम पनि कमै हुन्छ । किनभने खानै खानु छैन भने बजार किन जाने ? बजार जानुपरेन भने बजारमा बढिरहेको महँगीबारे जानकारी हुँदैन । महँगीबारे जानकारी नभएपछि देशमा महँगी बढिरहेको छ भनेर थाहा पाउँदैन । महँगीबारे थाहा नै नपाएपछि सरकारले महँगी बढायो भनेर हडताल–जुलुस पनि गर्दैन । हडताल–जुलुस नभएपछि सरकारलाई आनन्दै भयो ।

खुला दिसामुक्तको राजनीति त यो दिशातिर पो छ । थाहा छ कि थाहा छैन ?