दक्षिणामा डिजेल–पेट्रोल

७० नाघेका एक दम्पतीले दसैँमा नातागोता सबैलाई प्रसन्न बनाउन यस्तो योजना बनाएका छन् : 
– छोरीज्वाइँलाई एक माना पेट्रोल ।
– बहिनीज्वाइँलाई एक पाउ डिजेल ।
– नातिनातिनीलाई पेट्रोल सुँघ्न दिने । 
– उनीहरू सबैलाई ग्यासमा पकाएको खाना दिने ।
ससुरालीतिरका नातेदारका हकमा :
– साढुभाइलाई पातमा, ज्वाइँहरूलाई हातमा डिजेल दिने ।
– उनीहरूलाई सडक छेउछाउबाट भेला गरिएको दाउरा र काठपातले पकाएको खाना दिने ।
यस्तो बेला दक्षिणा दिन डिजेल–पेट्रोल कहाँबाट ल्याउने ? यसको पनि उनीहरूले योजना बनाएका छन् । खाडीमा काम गरिरहेका छोराहरूलाई दसैँमा खर्चको सट्टा डिजेल, पेट्रोल र ग्यास पठाइदेओ भन्ने ।

जित्यो साइकलले

अपमान र भुक्तमान बेहोरेर पलायन भएको बिचरो साइकल साँढे बनेर फर्किएको छ । सडकमा ढलिमली गर्दै कुदिरहेछ । १२ वर्षमा खोलो फर्कन्छ भन्छन्, हेला गरेको साइकल त्यसभन्दा धेरै वर्षपछि फर्कियो । पाइडल चलाउँदै फर्कियो । मोटरसाइकल र मोटरबाट अपमानित भएर देशका ठूला सहरबाट पलायन भएको थियो, सानसँग फर्कियो । जितेँ भन्दै फर्कियो । डिजेल–पेट्रोलको धूवाँबाट ज्यान जोगाउन भूमिगत भएको साइकल सडकमा प्रकट भयो । 

साइकल कता भूमिगत थियो ? कहाँ लुकेको थियो ? विपन्न र श्रमिक वर्गमाझ भूमिगत भएको थियो । विपन्नले पनि ‘आधा पेट खाउँm, मोटरसाइकल चढौँ’ भनेर साइकलसँग सम्बन्ध विच्छेद गर्न थालेका थिए । आधा पेट खानेले नचढ्ने, पूरै पेट खानेले देखिनसहने भएपछि भूमिगत थियो साइकल । गरिब खोज्दै शरण लिँदै बाँचेको थियो । आफ्नो मालिकले कुन दिन अलिकति कमाउँछ र मोटरसाइकल किनेपछि लखेटिन्छु भन्ने चिन्ता गर्दै बाँचेको थियो । ‘धूवाँ उडाउनु सम्मान, पाइडल चलाउनु अपमान’ भन्थे, अपमान गर्नेलाई मुखभरिको जवाफ दिँदै फर्कियो । अपमान गर्नेहरूको उद्धार गर्न फर्कियो, नाकाबन्दीले यात्राबन्दी भएकाहरूलाई गन्तव्यमा पुर्‍याउन फर्कियो । 

ट्रिङट्रिङ घन्टी बजाउँदै साइकल फर्किएको छ । धूवाँ उडाउने साधनलाई गिज्याउँदै आएको छ । मोरो, क्या मज्जाले घन्टी बजाउँदै जिस्काउँदैछ धूवाँवाल साधनलाई । साइकलको ट्रिङट्रिङ आवाजले के भन्दैछ ? नाकाबन्दी खुलेपछि अपमान गर्दै मलाई फेरि भूमिगत हुन नपठाइदेऊ भन्दैछ ।

दसै‌ बन्द, दशा खुला

दसैँ आयो ! खोइ कहाँ आयो ? सीमापारि आयो । के चढेर आयो ? डिजेल/पेट्रोलको ट्यांकर र ग्यासको बुलेट चढेर आयो ! सीमापारि दसैँ के गर्दैछ ? थचक्क बसिराख्या छ । किन थचक्क बसेको, थकाइ मार्न ? अहँ होइन, थाकेकाले होइन, रोकेको हुनाले बस्यो । रोकेको मात्र भए हुने नि, भारतले टाउकैमा ठोकेकाले बस्यो ! सीमा उता भारतबाट दसैँले यता नेपाल हेर्दैछ, नेपालीका अनुहार देख्दैछ, गुहार गुहार भनेर चिच्याउँदैछ, मलाई नेपाल लैजाओ भन्दैछ । 

बिचरो दसैँलाई नाकाबन्दी कहिले थाहा थिएन । आर्थिक अभावले जनताका घरघरमा मजासँग पस्न र बस्न नपाएको थाहा थियो, सीमापारि नै नाकाबन्दीको प्रहार खेपेर कहिल्यै बस्न परेको थिएन । दसैँ आयो भन्दै रमाइरहेका बालबालिका सोध्दैछन्, भारतले नाकाबन्दी गरेको छैन रे, कसरी दसैँ सीमापारि नै अड्कियो ? कठै, भारतले दसैँलाई नाकाबन्दी गरेर दशालाई नाका खुला गरेको छ भनेर बालबालिकालाई कसले बुझाइदेला ? बालबालिका भन्दैछन्, दसैँ आयो । प्रौढहरू भन्दैछन्, दशा आयो । अब हामीले दसैँ कि दशा मनाउने ?

उसको हिसाब

एकातिर उसले नाकाबन्दी गरेको छ, अर्कातिर उसले सरकार हात पार्न खोज्दैछ । यता उसले निहुँ खोज्दैछ, उता उसले भाऊ खोज्दैछ । कतातिरको ‘ऊ’ लाई पहिले ध्यान दिने ? बडो समस्या जस्तो लाग्छ तर नेताहरूका लागि यो कुनै समस्या होइन । सरकारवाला ‘ऊ’ नै महत्त्वको हो । नाकाबन्दी लाउने ‘ऊ’ पनि नेपालमा एउटा पार्टीजस्तै हो । ‘उसले’ समातेको क्यालकुलेटरभित्र संसदीय गणित हेरफेर गर्ने क्षमता छ । ‘ऊ’ले नभनी सु नगर्नेहरू छन् । तिनलाई यताउता जान दिन भएन । सीमामा इन्धनको नाकाबन्दी लगाएको छ उसले । सरकार बनाउने गणितमा पनि उसले नाकाबन्दी लगाइदिने डर छ । 

विभिन्नमध्ये एउटा ‘ऊ’ पार्टीका नेता क्यालकुलेटरमा जोडघटाउ गरिरहेका थिए । श्रीमती हेरिरहेकी थिइन् । जाबो ६ सय १ को जोडघटाउमा पनि कति समय लगाएको भन्दै श्रीमती बोलिन्, ‘ल्याउनूस्, म हिसाब गरिदिन्छु ।’ नेताजीले हपार्दै भने, ‘बढ्दा जान्ने नबन, देखिने अंकको मात्र हिसाब गरेर हुन्छ ? उसको हिसाब गर्न परेन ?’

पहिलेपहिले ‘ऊ’लाई भित्रभित्रै हिसाब गरे हुन्थ्यो, अहिले त्यसरी हुन्न, उसको चित्त नबुझाइ सरकार पाइन्न । कुखुराको पित्त जत्रो मात्र छ उसको चित्त, त्यसैले मनाउनै गाह्रो । उसको चित्त नबुझाई सरकार पाइयो भने पनि पेट्रोलियम पाइन्न । उसको समर्थनमा सरकार चल्ने, पेट्रोलियमले देश चल्ने ‘फास्ट ट्रयाक’ उपाय खोज्दैछन् नेताहरू । त्यसैले नेताहरूलाई फुर्सद छैन । कृपया नेताहरूलाई डिस्टर्ब नगरौँ !