लकडाउनका लामा–लामा दिनहरू बिताउने एउटा उपाय समाचार हेर्नु पनि हो । समाचारका माध्यम पनि धेरै छन्, छापा, अनलाइन, युट्युबलगायत अनेक सामाजिक सन्जालहरू । तिनमा बेलाबेलै यस्ता सनसनीपूर्ण समाचारहरू आउँछन्, सुन्दै शरीरका रौँ यसैयसै ठडिन्छन् । कहिलेकाहीँ त जुरुक्कै उठेर नेताहरूलाई चिथोर्न जाउँ कि, सडकमा निस्किएर क्वाँक्वाँ डाँको छाडेर रोऊँ कि, भित्तामा टाउको ठोकौँ कि, लुगा फुकालेर सडकमा नांगै दगुरौँ कि जस्तो पनि हुन्छ । लकडाउन मात्र नभएको भए यसबेलासम्म टोल निकाला भइसकिन्थ्यो होला !

यस्ता अद्‌भुत समाचार यी पत्रकार मित्रहरूले कहाँबाट ल्याउँछन् भनेर यो अभूतपूर्व फुर्सद समयमा अध्ययन गर्दा थाहा भयो– यो सब त ‘स्रोत’ को कमाल पो रहेछ । त्यस्ता समाचारहरू प्राय: ‘स्रोतका अनुसार’ उत्पन्न हुँदा रहेछन् । खुमलटार स्रोतका अनुसार, मन्त्रालय स्रोतका अनुसार, प्रहरी प्रधान कार्यालय स्रोतका अनुसार, सैनिक मुख्यालय स्रोतका अनुसार, दूतावास स्रोतका अनुसार । हुँदाहुँदा दुनियाँको जासुसी गर्ने राष्ट्रिय अनुसन्धान केन्द्रभित्रै पनि साथीहरूको स्रोत कोरोना लुकेजस्तो लुकेर बसेको हुँदो रहेछ । स्रोत नपुगेको ठाउँ हुँदो रहेनछ । शीतलनिवासदेखि निर्मलनिवाससम्म, सिंहदरबारदेखि बालुवाटारसम्म । रवि त के, कवि पनि पुग्न नसक्ने ठाउँमा स्रोत पुग्दो रहेछ । पत्रकार मित्रले त स्रोतले उपलब्ध गराएको पाण्डुलिपिलाई टाइप गर्ने, कपी गर्ने, पेस्ट गर्ने गरे पनि पुग्ने रहेछ ।

थाहा भयो, स्रोतले नजानेको र गर्न नसक्ने कुरा केही छैन । मुख्यत: स्रोतलाई राजनीतिमा खेल्न मजा लाग्छ । स्रोत पछि लागेपछि कतिलाई माटोमा भसाउँछ, कतिलाई सत्तामा बसाउँछ । नेताहरूबीच भनाभन गराउँछ, कुटाकुट गराउँछ । रातारात सरकार ढालेर नयाँ सरकार बनाउँछ । हिजोआजकै कुरा गर्ने हो भने स्रोतले कति पटक बिहान माधव नेपाललाई र दिउँसो प्रचण्डलाई प्रधानमन्त्री बनाइसक्यो । साँझमा पुन: ओलीलाई नै कायम राखेर बाँकी दुई जनालाई हिस्रिक्क पारिसक्यो । नयाँ मन्त्रिपरिषद्का नाम पनि सार्वजनिक गरिसक्यो र त्यसमा रातारात फेरबदल पनि गरिसक्यो । स्रोतले नेताहरूका मनका कुरा सप्पै खोलाउँछ, बोल्दै नबोल्नेलाई पनि बोलाउँछ । आकासदेखि पातालसम्म, पूर्वजन्मदेखि पुनर्जन्मसम्मका कुरासम्म पत्ता लगाउँछ ।

आज स्रोतको शक्ति देखेर दुनियाँ चकित छ । बरु मान्छेहरूले भगवान्को आकारप्रकार र भेषभूषा पत्ता लगाएर मूर्ति बनाए, पोस्टर छपाए तर यो स्रोत कस्तो हुन्छ, कहाँ बस्छ, के खान्छ, कसैले पत्ता लगाउन सक्दैन । अचम्म र उदेक त के भने अति गोप्य कोठामा दुई जना मात्र नेताहरूबीच भएको बाझाबाझलाई स्रोतले संवादसहित इन्भर्टेड कमामा राखेर हामीलाई पढाउँछ । मानौँ, नेताहरूका बीचमा धुर पसेर उनीहरूलाई कुटाकुट गर्नबाट उसैले जोगाएको हो ।

स्रोत कहिल्यै फेल खाँदैन । चिप्लिँदैन । चिप्ले पनि लड्दैन । स्रोतलाई कसैले बाह्र हातका टाँगाले पनि छुन सक्दैन । स्रोतविरुद्ध कसैले नाराजुलुस गर्दैन, राजीनामा माग्दैन । साह्रै अप्ठेरोमा पर्‍यो भने हाम्रो स्रोत विश्वस्त भए, कसैलाई चोट पुगेको भए क्षमायाचना भनेर एक हरफ लेखेपछि अपराधै गरेको थियो भने पनि राफसाफ हुन्छ ।

स्रोतबारे अनुसन्धान गर्दा एउटा कुराचाहिँ थाहा भयो, स्रोतसँग सावधान रहनुपर्ने रहेछ । किनभने यसले कलम, कागज मात्र होइन, नुन, खुर्सानी, बाह्रमसला, सोडा, सलाई, मट्टीतेल, चिसो पानी आदि धेरै थोक पनि बोकेर हिँड्दो रहेछ ।