सिंगापुरमा सम्पन्न टी–ट्वान्टी विश्वकप एसियाली छनोटको अन्तिम खेलमा आयोजक सिंगापुरसँग पराजित भएपछि नेपालको दोस्रो पटक टी–ट्वान्टी विश्वकप सपना चकनाचूर भयो । फ्ल्याट पिचमा आयोजक सिंगापुरले पहिले ब्याटिङ गर्दै १ सय ९१ रन बनाएपछि नेपाली बलरमाथि दबाब बढेको थियो । तर विश्वका अनेकन टी–ट्वान्टी प्रतियोगितामा आफ्नो जादूमयी बलिङ प्रदर्शन गरिसकेका स्टार लेग स्पिनर सन्दीप लामिछानेको उपस्थितिले नेपाली टोलीको दबाब केही कम हुने आकलन थियो ।

अर्का स्पिनर वसन्त रेग्मी पनि टिममै हुनुलाई क्रिकेटप्रेमीले नेपालको जितमा बोनस हुने अनुमान गरेका थिए ।अस्ट्रेलियाको बिगबासमा मेलबर्न स्टार्सबाट खेल्ने सन्दीप र पर्थ स्क्रोचर्सबाट खेल्ने टिम डेभिडको भिडन्तकारूपमा सिंगापुर र नेपालबीचको खेललाई लिइएको थियो ।

हुन पनि डेभिडले सिंगापुरका लागि ४३ बलमा ७७ रन जोडे । सोही खेलमा ३ ओभर बलिङ गरेका सन्दीपले ३४ रन खर्चे पनि कुनै विकेट आफ्नो नाममा लेखाउन सकेनन् । उनले ११ दशमलव ३३ को खर्चिलो रन औसतको प्रदर्शन गरे । नेपालबाट सबैभन्दा खर्चिला बलर बने,वसन्त रेग्मी । उनले ४ ओभरमा ५४ रन खर्चिए । टी–ट्वान्टीमा नेपालका कुनै पनि स्पिनरले आफ्नो स्पेलमा सबैभन्दा बढी रन खर्चिने कीर्तिमान वसन्तको नाममै रह्यो । स्पिनर चुटिएको उक्त खेलमा मिडियम पेस बलर अविनाश बोहराले आफ्नो स्पेलमा ३५ रन खर्चेर ४ विकेट आफ्नो नाम लेखाए ।

टी–ट्वान्टी म्याचमा एकै ओभरको खेल निर्णायक हुन्छ । त्यस्तै एउटै खेलाडीको प्रदर्शनमा टोलीको जित वा हार निर्भर गर्छ । तर सिंगापुरसँगको एसियाली छनोटको अन्तिम खेलमा नेपाल पूर्णतः पराजित हुन पुग्यो किनभने नेपाली टोली सिंगापुरसँग भएका कुनै पनि क्रिकेट खेलमा अहिलेसम्म अपराजित रहँदै आएको थियो ।

बलिङ नेपालको सबल पक्ष हो, क्रिकेटमा । तर त्यही सबल पक्ष निर्बल साबित हुन पुग्यो अन्तिम खेलमा, जहाँ स्टार बलर चलेनन् । टी–ट्वान्टीको विश्व वरीयतामा नेपाल ११ औँ स्थानमा छ । सिंगापुर नेपालभन्दा १२ स्थान तल छ । त्यसो त एसियाली छनोटमा रहेका कुवेत, कतार र मलेसिया पनि नेपालभन्दा कमजोर र वरीयतामा निकै तलका टोली हुन् ।

छनोटको पहिलो खेलमै कतारसँग ४ विकेटले पराजित भएपछि नेपाली टोलीलाई झट्का लागेको थियो । सिंगापुरसँगको अन्तिम खेल जितेमा नेपाल ग्लोबल छनोटमा पुग्ने आधार तयार हुँदा खुसी मनाउने समर्थकको पनि कमी थिएन । किनभने एसियाली छनोटको प्रारम्भिक चरणमा गत वर्ष मलेसियामा यी दुई टोलीबीच भेट हुँदा वर्षाले खेल प्रभावित हुनुअघि नेपालले सिंगापुरलाई मात्र ८१ रनमा प्याक गरेको दृष्टान्त थियो ।

त्यति मात्र होइन, ६ वर्षअघि काठमाडौँमा एसीसी टी–ट्वान्टी एलिट कप हुँदा नेपालले सिंगापुरविरुद्ध २ सय १० रन जोडेको थियो । यो नै नेपाली टोलीले टी–ट्वान्टी क्रिकेटमा बनाएको अहिलेसम्मकै उच्च स्कोर हो । जवाफमा नेपालले १५ ओभर १ बलमा सिंगापुरलाई ८९ रनमा प्याक गर्दा १ सय २१ रनको विशाल जित दर्ता गरेको थियो । उक्त टोलीका सदस्यमध्ये तीनजना मात्रै अहिले सिंगापुरलाई प्रतिनिधित्व गर्छन् । तीमध्येका एक हुन्, क्याप्टेन अमजद महबुब, जसलाई नेपालको फ्ल्याट पिच र सिंगापुरको पिचको समानताबारे जानकारी थियो । सोही अनुभवलाई आधार मानेर उनले पहिले ब्याटिङको निर्णय गरे, जुन सही साबित भयो ।

सस्तैमा आउट

बलिङमा मात्रै होइन, नेपालका ब्याटिङ स्टार पनि चल्न सकेनन्, महत्त्वपूर्ण खेलमा । स्पिनर वसन्त रेग्मी र सन्दीप लामिछाने नचलेको खेलमा ब्याट्सम्यान कप्तान पारस खड्का, उपकप्तान ज्ञानेन्द्र मल्ल र शरद भेषवाकर पनि क्रिजमा जम्न सकेनन् । ७ ओभरमा सन्दीप र वसन्तले ८८ रन खर्चेर नेपाली ब्याट्सम्यानलाई दबाब दिइसकेका थिए । त्यही दबाब झेल्ने क्रममा नेपालका बी–थ्री पारस, ज्ञानेन्द्र र शरद उच्च स्कोरको लोभमा सस्तोमा आउट हुन पुगे ।

अर्कोतर्फ सिंगापुरका स्पिनर सेलाडोर विजयकुमार र अनन्थ कृष्णले समान ७ ओभरमा ४४ रन खर्चेर नेपालको ४ विकेट चट्काए । एउटै म्याच, उही मैदान र अझ उम्दा बलरको कमजोर प्रदर्शनमा नेपालले सिंगापुरलाई खेल सुम्पियो । हारेको त्यो एउटा म्याच मात्रै थिएन, क्रिकेटप्रेमी नेपालीको चन्द्र सूर्यअंकित झन्डा विश्वकपमा लहराएको हेर्ने सपना तुहिएको क्षण पनि थियो ।

मध्यक्रमका ब्याट्सम्यानको खराब प्रदर्शन पनि नेपाली टोलीको हारको प्रमुख कारण बन्यो । पहिलो खेलमा कतारसँग हार्दा पनि यही समस्या देखिएको थियो । यसअघि ब्याटिङ कन्सल्ट्यान्टका रूपमा रहेका उमेश पटवाल अहिले नेपाली टोलीको मुख्य प्रशिक्षक छन् । तर ब्याटिङ नचलेरै नेपाल विश्वकप खेल्नबाट विमुख हुन पुग्यो । कप्तान पारस खड्का ओपनरका रूपमा मैदानमा उत्रिँदा नेपालको मध्यक्रम पछिल्लो समय कमजोर हुँदै गएको छ । सिंगापुरविरुद्ध पारस र ज्ञानेन्द्रले पहिलो विकेटका लागि २७ रनको साझेदारी गर्दै राम्रो सुरुआत दिलाएका थिए । ठूलो सट खेल्ने धुनमा पारस क्याच आउट हुन पुगे ।

ज्ञानेन्द्र पनि ३९ रनमा आउट भएपछि नेफालको जिम्मेवारी मध्यक्रमका ब्याट्सम्यानको काँधमा सरेको थियो । मध्यत्रमका ब्याट्सम्यानले ठूलो साझेदारी गर्नुपर्ने आवश्यकता बनेको थियो । तर कुनै पनि ब्याट्सम्यानले त्यो जिम्मेवारी वहन गर्न सकेनन् । रन चाँडै बटुल्ने योजना र ठूलो सट हिर्काउने धुनमा क्याचआउट हुँदै मध्यक्रमका ब्याट्सम्यानले नेपाललाई निरास बनाए ।

शरद भेषवाकर ७, दीपेन्द्रसिंह ऐरी २३, रोहितकुमार पौडेल ५, विनोद भण्डारी ९, करण केसी शून्य र सोमपाल कामी ११ रनमा आउट भएपछि नेपालको विश्वकप खेल्ने सपना सकिएको थियो । ज्ञानेन्द्र र पारसले ५१ रन बनाऊँदा मध्यक्रमका ६ ब्याट्सम्यानले मात्रै ५५ रन जोड्न सके । सुरुआती लयलाई मध्यक्रमका ब्याट्सम्यानले पछ्याएको भए नेपालको जितको आधार तय हुनसक्थ्यो । तर मध्यक्रमका ब्याट्सम्यानको खराब ब्याटिङले नेपाललाई हारको स्वाद चखायो ।

हारका अन्य कारण

कप्तान पारसले कुनैबेला भनेका थिए, ‘जितले सबै दुर्बलता र कमीलाई पनि ढाकछोप गर्छ । तर हारले सबै कमजोरी उदांगो पारिदिन्छ ।’ सिंगापुरमा पनि नेपालका कमजोरी एकपछि अर्को गर्दै उदांगिए । आयोजक सिंगापुरविरुद्ध १ सय ९२ रनको विशाल लक्ष्य पछ्याएको नेपाललाई सुरुआतबाटै ठूला सट खेल्नुपर्ने दबाब थियो । मैदानको बाउन्ड्री सानो हुँदा नेपालले लक्ष्य पूरा गर्ने आश गर्नु अनौठो थिएन ।

नेपालका ७ ब्याट्सम्यान ठूला सट प्रहार गर्ने धुनमा क्याच आउट हुन पुगे । दबाबमा गलत सट खेल्दै आउट हुनु नेपालका लागि हारको कारण बन्य पुग्यो । नेपालका कुनै पनि ब्याट्सम्यानले आत्मविश्वासी सट खेल्नु त परको कुरा, क्रिजमा लामो समय टिक्ने धैर्य पनि प्रदर्शन गर्न सकेनन् ।

सिंगापुरले सुरुआती ४ ओभरमा १ विकेट गुमाउँदै २० रन जोड्दा कम योगफलमै सीमित हुने आकलन थियो । तर पाँचौँ ओभरमा सन्दीपले १४ रन खर्चिएपछि सिंगापुरको रनको गतिलाई रोक्न नेपालले सकेन । नेपाली स्पिनरमाथि हाबी सिंगापुरका ब्याट्सम्यानले रनको पहाड बनाए, जसलाई नेपाली ब्याट्सम्यानले नाघ्न सकेनन् । स्पिनर मात्र होइन,पार्टटाइम बलर शरद भेषवाकरले पनि ३ ओभरमा २५ रन खर्चिए । नेपालका तीन स्पिनरले कुल १ सय १३ रन खर्चिएपछि सिंगापुरको रन औसत उकासिएको थियो । तर तीनै स्पिनर विकेटविहीन बने ।

सिंगापुरका तीव्र गतिका तीन बलरले १० ओभरमा ७६ रन खर्चेर ६ विकेट लिएका थिए । स्पिनरले १० ओभरमा १ सय १३ रन खर्चिंदा एक विकेट पनि लिन नसक्नु नेपालको हारको अर्को कारक हो । स्पिनरले रनको गति रोकेर नियमित अन्तरालमा विकेट पतन गर्न सफल भएको भए ब्याट्सम्यानलाई दबाब पर्ने थिएन । दबाब नपरेको भए नेपाली ब्याट्सम्यानले स्वाभाविक खेल देखाउन सक्थे र टिमलाई जित दिलाउने आत्मविश्वासी सट खेल्न सक्थे । स्पिनर चुटिनु नेपालको हारको प्रमुख कारण बन्न पुग्यो ।

हारको जिम्मा कसको ?

विश्वकप सपना चकनाचूर भएपछि कप्तान पारस खड्काले भने, “कप्तानको रूपमा हारको सबै जिम्मेवारी म लिन्छु । टिम नराम्रो होइन तर प्रदर्शन राम्रो गर्न सकेनौँ । आगामी दिनमा राम्रो गर्नेछौँ । जित्दा सबैको वाहवाह हुन्छ, हार्दा आलोचना ।”

एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता बाँकी रहेको भन्दै उनले एउटा प्रतियोगिता हार्दैमा संसार नसकिने प्रतिक्रिया दिए । कहिलेकाहीँ भाग्यले पनि साथ नदिने भन्दै उनले सिंगापुरविरुद्धको खेललाई नराम्रो सपनाको संज्ञा दिए । उनले भने, “सबै टिमको सोच र सपना नै छनोट चरण (क्वालिफायर) सम्म पुग्ने थियो । हाम्रो क्षमताअनुसार खेल्न सकेनौँ ।”

नेपाली टोलीका पूर्वप्रशिक्षक जगत टमाटा नेपालको तयारी नपुगेको सुनाउँछन् । एसियाली छनोटअघि नेपालले मलेसियासँग मैत्रीपूर्ण म्याच खेलेको थियो । सिंगापुर र मलेसियाको हावापानी समान भएकाले खेलाडीलाई अभ्यस्त तुल्याउने त्यो राम्रो कदम थियो । तर खेलमा ब्याटिङ अर्डर र तौरतरिकाबारे जति परीक्षण हुनुपर्ने हो, त्यो भने भएन । टमाटा भन्छन्, “मलेसियामा हुन लागेको प्रतियोगिता सिंगापुर आफैँ गर्न तम्तयार भयो । रणनीतिक हिसाबले पनि उनीहरूले राम्रो गरे । हामीले आफ्नोतर्फबाट मात्रै तयारी गर्‍यौँ, विपक्षीको तयारीबारे अनभिज्ञ रह्यौँ ।”

छनोटमा एकमात्र अपराजित टोली सिंगापुर रह्यो । उनीहरूले आफूसुहाउँदो विकेट पनि तयार गरे । अभ्यासका लागि पाकिस्तानसम्म पुग्नुले सिंगापुरकोमहत्त्वाकांक्षा पनि झल्काउँछ । तर मलेसियाको घाँसे पिचमा गरेको अभ्यासनेपालका लागि पर्याप्त भएन ।

टमाटाका अनुसार व्यवस्थापन पक्षमा चुकेका कारण खेलाडीले सोचेअनुरूपको नतिजा दिन नसकेका हुन् । सहायक प्रशिक्षक र बलिङ प्रशिक्षकसमेत नहुनु पनि टिमको हारको कारक रहेको उनको भनाइ थियो । राम्रो खेलेनन् भनेर खेलाडीमाथि मात्रै दोष थुपारेर कसैले उम्किन नपाउने उनले सुनाए । क्रिकेट संघ निलम्बनमा परेपनि व्यवस्थापन सम्हालेर बसेकाहरूले आवश्यक तदारुकता अपनाउन नसकेको उनको तर्क थियो ।

खेलाडीको सफलता वा असफलता उसको प्रतिभाबाट नापिने भएपनि प्रशिक्षकको हकमा चाहिँ उनको कमानीमा टोलीले हात पार्ने जितबाटै नापिने हो । यसमा पटवाल पहिलो यात्रामै चुकेका छन् । अबका बाँकी अवसरमा आफू र टिमलाई कसरी उतार्छन्, त्यसमै उनको नेपाल बसाइको अवधि लामो/छोटो हुने निर्भर गर्नेमा कुनै शंका छैन ।