बायोपिक फिल्मको बाढी छ, बलिउडमा । खेलाडी, कलाकार, डन, नेतादेखि ऐतिहासिक पात्रका जीवनकथा पर्दामा अटाउन थालेका छन् । यही शृंखलाको नवीन संस्करण हो, सुपर ३० । गरिब विद्यार्थीलाई सित्तैमा कोचिङ पढाएर ख्याति कमाएका भारतीय गणितज्ञ आनन्दकुमारको संघर्ष फिल्मको केन्द्रमा छ । निर्देशक हुन्, विकास बहल । आनन्दकुमारको भूमिकामा छन्, ऋतिक रोशन । आम बायोपिकमा जस्तै यसमा पनि मुख्य पात्रको सबलतालाई मात्र चित्रण गरिएको छ । फरक कति भने आनन्दकुमार आफैँमा प्रेरणा–पुञ्ज भएकाले फिल्म हेरिरहँदा उनलाई आत्मसात् गर्न सकिन्छ । त्यसो नहुँदो त गणितजस्तो जटिल विषयका अध्यापकको कथा कसरी सरल र मर्मस्पर्शी हुन्थ्यो ! भलै सहायक पात्र र घटनात्रम सोही अनुपातमा सशक्त लाग्दैनन् ।

बिहारको तल्लो वर्गीय परिवारमा हुर्किएका आनन्दकुमार गणितमा तेज छन् । क्याम्ब्रिज विश्वविद्यालयमा पढ्न पाउने मौका जुर्छ तर पैसा जुटाउन नसक्दा जान पाउँदैनन् । यही झोकमा प्रतिष्ठित इन्डियन इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजी (आईआईटी) को प्रवेश परीक्षाका लागि गरिब र आदिवासी विद्यार्थीलाई बिनाशुल्क कोचिङ पढाउन थाल्छन् । तर उनको यो शुभकार्य लाखौँ असुलेर कोचिङ पढाइरहेका ‘माफिया’का लागि सह्य हुन्न । त्यसैले उनीहरू आनन्दकुमार र उनका विद्यार्थीलाई सिध्याउन लागिपर्छन् । एक कर्तव्यनिष्ठ र प्रतिभाशाली शिक्षकले आफ्ना विद्यार्थीको उज्यालो भविष्यका लागि गरेको अथक प्रयासको फेहरिस्त हो, यो फिल्म ।

‘शिक्षामा समान पहुँच’को नारा खुब घन्कने गर्छ । तर वास्तविकताचाहिँ शिक्षामा सम्पत्तिवालाको मात्र पहुँच हुन्छ । जेहेनदार भएपनि निम्न वर्गका विद्यार्थीले स्तरीय विषय र कलेज पढ्न पाउँदैनन् । राज्यप्रणालीले उनीहरूको सपनामै कैँची लगाइदिन्छ । यो विभेद भारतीय समाजमा अझ गहिरो छ । यसकै सिकार हुन्, आनन्दकुमार । र, प्रणालीलाई ध्वस्त पार्न प्रयासरत पनि उनै । यति सानदार पात्रलाई निर्देशक बहल तथा लेखक सञ्जीव दत्तले संवेदनशील शैलीमा प्रस्तुत गरेका छन् । चरित्र स्थापितका लागि खर्चिएका दृश्य भने परम्परागत लाग्छ । कोचिङ सेन्टर खोल्ने क्रममा आनन्दकुमारले भोगेका आन्तरिक र बाह्य द्वन्द्वका दृश्यसँगै फिल्मले पूरापूर ध्यान खिच्छ ।

गणितज्ञको जीवनमार्फत राजनीति र गुन्डागर्दीको आडमा मौलाइरहेको शैक्षिक माफियाकरणमाथि तीखो कटाक्षले सुपर ३०को वजन बढाएको छ । शिक्षालाई धन्दा बनाइरहेका व्यापारी ललन सिंह (आदित्य श्रीवास्तव) र बिहारका शिक्षामन्त्री (पंकज त्रिपाठी)जस्ता पात्र भारतीय मात्र होइन, नेपाली समाजमा पनि छ्यापछ्याप्ती भेटिन्छन् । पैसाकै अभावमा उच्च शिक्षा हासिल गर्न नपाएर तड्पिने विद्यार्थी पनि उत्तिकै छन् हामीकहाँ । त्यसैले सुपर ३० मा अपनत्वबोध हुन्छ । आनन्दकुमारले बर्सेनि पढाउने विद्यार्थीको समूह‘सुपर ३०’ नामले परिचित छ,जसलाई सन् २०१० मा टाइम म्यागजिनले ‘द बेस्ट अफ एसिया’मा सूचीकृत गरेको थियो । यति हो, निर्देशक बहलले आनन्दकुमार र उनको सुपर ३० को मर्ममाथि न्याय गरेका छन् ।

सुरुआतजस्तै मध्यान्तरपछिको २० मिनेट फितलो छ । अस्पतालमा आक्रमण हुँदा विद्यार्थीको प्रतिरोध पत्याउन मुस्किल पर्छ । आनन्दकुमारमाथि एक युवतीले यौन दुर्व्यवहारको आरोप लगाएको दृश्य पनि ‘फेक’ लाग्छ । फिल्ममा आनन्दकुमारले पढाएको भन्दा विरोधी समूहसँग भिडेको र आर्थिक जोहो गर्न खटिएको दृश्य धेरै छन् । उनको लभ अफेयरलाई पनि निर्देशकले खास वास्ता गरेका छैनन् । पत्रकार (अमित साध) को चरित्र अतिरञ्जित छ । तर निर्देशकले जबर्जस्ती ज्ञान लाद्न खोजेका छैनन् । पात्रका भोगाइलाई प्राथमिकता दिएका छन् । आनन्दकुमार र विद्यार्थीको सम्बन्धले दिलखुस हुन्छ । तर विद्यार्थीको चरित्र चित्रणमा चाहिँ कन्जुस्याइँ गरिएको छ । संवाद उत्तिकै चोटिला छन् ।

शारीरिक बनोटले उतिविघ्न साथ नदिए पनि अभिनयकलाको बलमा ऋतिकले आनन्द कुमारको चरित्र जीवन्त बनाएका छन् । यो फिल्मले उनलाई राष्ट्रिय अवार्ड दिलाए अनौठो नमाने हुन्छ । टेलिसिरियलबाट फिल्ममा फड्को मारेकी मृनल ठाकुरको भूमिका छोटो तर रमाइलै छ । पंकज त्रिपाठी अर्का रोचक पात्र हुन् । नकारात्मक भएपनि उनको बोलीचाली, हुलिया र चालढालले दर्शकको मन जित्छ । विद्यार्थीको कास्टिङमा मिहिनेत गरिएको छ । पार्श्वध्वनिले फिल्मलाई विशिष्ट बनाउन कुन हदसम्म भूमिका खेल्नसक्छ भन्ने उदाहरण बन्न सक्छ, फिल्म । प्रशंसाका हकदार हुन्, अजय–अतुल । उनीहरूले नै कम्पोज गरेका गीत कथावाचनका अभिन्न हिस्सा हुन् । शानदारबाट निराश बनाएका विकास बहल सुपर ३० बाट पुरानै लयमा फर्किएका छन् ।

ऋतिक रोशनका फ्यान मात्र होइन, संघर्षबाट सपना पूरा गर्न मरिमेट्ने जोकोहीलाई सुपर ३० प्रिय लाग्छ । फिल्म हेरेपछि अरू केही नभएपनि आनन्दकुमारप्रति सम्मानभाव पैदा हुन्छ, मनबाटै ।