सन् २०१५ मा दक्षिण चीनको हाइनान प्रान्तमा पोआउ एसियाली सम्मेलन चलिरहेका बेला चिनियाँ राष्ट्रपति सी चिनफिङले ‘साझा नियति समुदाय’ हेतु चार सहायक विचार अगाडि सारे । साझा नियति समुदायका लागि आपसी सम्मान, साझा जीत, सहकार्यमूलक प्रणाली र एकअर्कामार्फत सिकाइका अवधारणा सीले अघि सारेका थिए । यस अन्तरिक्षमा एउटा मात्रै पृथ्वी ग्रह छ, सबै देशले एउटै विश्व बाँडीचुँडी गर्नुपर्छ । पूर्वाग्रह वा अनिच्छाका कारण यसअघि सीको यस्तो अवधारणा नबुझ्‍नेहरूका लागि कोभिड–१९ ले साझा नियति समुदाय निर्माणको अवधारणा बुझ्‍न यतिखेर सहज बनाएको छ ।

सन् २०१२ देखि सी चिनफिङले आफ्नो भाषणमा सर्वाधिक प्रयोग गर्ने गरेको वाक्य नै साझा मानव नियति समुदाय भन्‍ने हो । अंग्रेजीमा ‘कम्युनिटी अफ कमन डेस्टिनी फर म्यानकाइन्ड’ अर्थात् चिनियाँमा रन लेइ मिङ्युन कुङथोङ्थी’ । सीले सन् २०१३ मा अघि सारेको बेल्ट एन्ड रोड इनिसियटिभको महत्त्व बढाउन यस्तो नारा अघि सारेको हुनुपर्छ । सन् २०१७ को अक्टुबरमा चिनियाँ जनकांग्रेसको १९ औँ सम्मेलनमा उनले प्रस्ट्याए, ‘वैश्विक सुशासन प्रणालीको विकासका लागि प्रोत्साहन गर्ने चीनले साझा मानव नियति समुदायको स्थापनार्थ लाग्‍नुपर्छ । यसबाट देखिनेछ, विश्वमा चीनको प्रभाव, प्रेरक क्षमता र चीनको विश्व शान्ति तथा विकासमा योगदान ।’

सन् २०१२ मा शक्तिमा आएपछि सीको यो अवधारणालाई चर्चामा ल्याइयो जबकि सन् २००७ नै पूर्वराष्ट्रपति हु चिनथाउले ताइवान र चिनियाँ मुख्य–भूमिबीचको सम्बन्धबारे व्याख्या गर्न यो वाक्य उच्चारण गरेका थिए ।

चीनको वुहानमा फैलिएको कोरोना भाइरस निमोनिया अर्थात् कोभिड–१९ ले मानवको साझा घर नै पृथ्वी भएकाले ‘एउटाको समस्या अर्काको होइन’ भन्‍ने आत्मवादी मानसिकतालाई दनक दिएको छ । सुरूमा हुबेइ प्रान्तको वुहान सहरमा कोरोना भाइरसले जनजीवन आक्रान्त हुँदा कसैले पनि सोचेको थिएन कि भाइरस वुहानबाट उडेर संसारका डेढ सयभन्दा बढी देशसम्म पुग्‍नेछ । सोचिएको थियो, कोरोना प्रकोप नितान्त चीनको समस्या हो र चीनबाहेक अरूको टाउको दुखाइको विषय होइन ।

जनवरी २३ तारिखमा वुहान सहरमा सरूवा रोगविरूद्ध लड्‍न प्रथम पटक ‘लक डाउन’ अर्थात् बन्दावस्था अंगीकार गर्दा धेरैमा मानवअधिकारको चिन्ता सल्बलाएको पनि थियो । तर महामारीजस्तो गम्भीर विषयलाई चीनले हल्काफुल्का रूपमा लिएको थिएन भन्‍ने कुराको दसी प्रमाण यही थियो । लक डाउनकै कारण भयावह महामारी क्रमश: नियन्त्रणउन्मुख छ । विश्व स्वास्थ्य संगठनलगायत विश्वका अनेक मुलुकहरूले महामारी नियन्त्रणमा चालेका चिनियाँ कदमहरू अनुकरणीय भएको बताएका छन् । कतिपय देशले ठ्याक्कै चिनियाँ शैलीमा प्रकोपग्रस्त क्षेत्र लक डाउन गरेका छन् ।

यो संसारका मानव–जातिको एउटै नियति बनाउनुपर्ने सीको विधारधारा प्रकारान्तरले कोरोना प्रकोपका दौरान अझै परिपक्‍व र खुलस्त बन्दै गएको छ । साझा नियति समुदायका लागि सीले अघि सारेका विचारमा सबै मुलुकले एकअर्कालाई सम्मान र समानताका आधारमा व्यवहार गर्नुपर्छ भन्‍ने हो । कुनै देश सानो वा ठूलो भनेर भेदभाव हुनु हुँदैन । हरेक देशको आआफ्नै राजनीतिक व्यवस्था हुनसक्छ । हरेक देशका मानिसहरूको आआफ्नै रहनसहन हुन्छ । संसारमा मानिस–मानिस र देश–देशबीचमा सम्मान भाव हुनैपर्छ । हेपाहा प्रवृत्तिले प्रतिरोधको भावना जगाउँछ र अन्तत: विग्रह निम्त्याउँछ । चीनमा कोरोनाको कहर देखापर्नेबित्तिकै अधिकांश पश्‍चिमाको ध्याउन्‍न चीनलाई होच्याउनमा केन्द्रित थियो । सञ्‍चारमाध्यम होस् वा अन्य कुनै मञ्‍चमार्फत चीनमाथि कटुवाण हानिएका उद्‌गारहरू सुनिन थालेका थिए । चिनियाँ परराष्ट्र प्रवक्ताहरूले नियमितजस्तो पत्रकार सम्मेलनमा भन्दै आइरहेका थिए, ‘हामीले कोरोना भाइरस मात्रै होइन, राजनीतिक पूर्वाग्रहको भाइरसलाई पनि परास्त गर्नुपर्नेछ ।’

अझ अमेरिकी राजनीतिज्ञहरूले त चीनको भविष्य अन्धकारमय भएकाले अमेरिकातर्फ आफ्ना उद्योग व्यवसाय स्थानान्तरण गर्न चीनमा रहेका विदेशी व्यवसायलाई उक्साइरहेका थिए । एउटा मुलुकको दु:खमा अर्को प्रतिस्पर्धी मुलुकको दु:स्वप्‍न नै आफ्नो ‘राजनीतिक रोटी’ सेक्नु बनेको थियो । कोरोनाले सीमा नाघेर शक्तिशाली भनिएका अरू राष्ट्रलाई पनि हायलकायल बनाउन थालेपछि बुझ्नुपर्छ, एकअर्कालाई हेपेर होइन कि सम्मान गरेर हातेमालो गर्नुपर्छ ।

साझा जीत अर्थात् ‘विन विन’ सहकार्य र साझा विकासबाट मानवीय नियति समूह बन्छ । खेलकुदमा हारजीत हुनु राम्रो हो तर विकासको मामिलामा होइन । एकले अर्कालाई सहयोगको नाममा दासत्वको हदसम्म पुर्‍याउनु ‘विन विन’ होइन । चीनले बीआरआईको अवधारणा ल्याएर विभिन्‍न देशसँग सहकार्य गर्नुको एउटा मिसन यो पनि हो । गरिबी मानव सभ्यताको अभिशाप हो । आफू मात्रै धनी भएर हुँदैन, अरूलाई पनि समृद्धिमा डोर्‍याउनु नै सबैको साझा विजय हो । कोरोना भाइरसले विश्व आक्रान्त भइरहेको छ । विश्वव्यापी रूपमा मिलेर नै यसमाथि विजय हासिल गर्नुपर्छ ।

हाल कोरोनाबाट उठ्न नपाउँदै विश्वमै यसै शीर्षकमा चीनले गर्न लागेको सहयोगको आशय पनि यही हो । भाइरसको प्रसार रोक्न पहिला आफ्नै नागरिकमाथि सीमितता अपनाएको चीनमाथि कतिपय पश्चिमाहरूले हिलो छ्यापेर जातीयताको झल्को दिन थालेका थिए । प्रतिशोधको भावना नलिईकन निरन्तर कोरोना प्रतिरोधमा गाम्भीर्य प्रस्तुत गर्नु र अरू देशसमक्ष आफ्नो अनुभव बाँड्नु चीनको जिम्मेवारी बन्यो । साझा जीत त्यतिखेर हुनेछ, जतिखेर सबै मुलुकले एकताबद्ध भएर दु:खको सामना गर्नेछन् ।

साझा, बृहत्, सहकार्यमूलक तथा दिगो सुरक्षात्मक प्रणालीको अर्थ मिलेर उभिनु हो । कोरोनाको आतंक नियन्त्रणमा कुनै एउटा मुलुकले गरेको प्रयासलाई अर्को मुलुकले नजरअन्दाज गर्ने हो भने त्यो अन्त्यहीन हुनेछ । समझदारीका साथ हातेमालो गर्नुपर्ने समय हो यो । कसैले सहभागी नै नहुनेजस्तो अहंकार देखाउने वा सहकार्यको भावना नै नदेखाउने हो भने कोरोनाले कसैलाई छोड्नेवाला छैन । जसरी सार्कलाई बेवास्ता गर्दै आइरहेका भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले अहिले कोरोनाविरूद्ध लड्न सार्क एकजुट हुनुपर्ने कुरा बुझ्दै गइरहेका छन् ।

सीको विचारमा मानव सभ्यताबीच समावेशिता तथा आपसी सिकाइ सुदृढ पार्नुपर्छ । संसारमा विविधता छ, जुन रमणीय विश्वको एउटा सुन्दर पक्ष पनि हो । आदिमकालदेखि मानव सभ्यता पुस्तान्तरण हुँदै यहाँसम्म आइपुगेको हो । यो प्रणालीमा सबै अट्न सक्ने भावना जगाउनु जरूरी छ ।

कोरोनाजस्ता विश्वव्यापी महामारीहरू स्वाइनफ्लु, इबोला, जिका, मर्सलगायत यसअघि नै भोगिसकिएको हो । त्यहीँबाट पाठ सिक्दै पुस्ता दरपुस्ता हस्तान्तरण हुँदै गएर नयाँ सिकाइको पाठ्यक्रम तयार पार्नुपर्नेछ । अर्थात् मानव सभ्यता एउटा साझा नियति भएको, उस्तै–उस्तै संवेदनशीलता र भावना भएको, उस्तै उल्झन र उतारचढावले घेरिएको छ । अहिले कोरोनाविरूद्धको चीनको लडाइँ एक अर्ब ४० करोड चिनियाँका लागि मात्रै होइन, उस्तै नियति भएका विश्वका सबै मानव–जातिका लागि हो ।

एउटा मानिसभित्र रहेर भाइरसले संसारभरि विचरण गर्न सक्छ । प्राकृतिक प्रकोपले एसियालीलाई जसरी पीडा दिन्छ, उस्तै अमेरिकीलाई पनि दिन्छ । भाइरसले भिसा नलगाईकन संसारको परिक्रमा गर्दछ । पृथ्वीमा हावा, पानी, माटो, आकाश, विज्ञान, साधन स्रोत, प्रकोप इत्यादि हरेक कुरा मानवको जीवनसँग जोडिएका छन् । पृथ्वीमा जे जस्तो समस्या छ, त्यसमा समग्र मानव–जातिको नियति जोडिएको छ । यहाँ प्रत्येक जीवनको मूल्य हुन्छ । साझा घर भएका कारण पृथ्वीमा देखा पर्ने हरेक समस्या मानव–जातिको साझा भोगाइ हो । मिलेर, डटेर सामना गर्नु नै साझा जीत हो । सीले अघि सारेको साझा मानव नियति समुदायको अवधारणालाई सार्थक रूपमा बुझ्‍न कोरोनाको महामारीले अहिले निकै सहज बनाएको हुनुपर्छ ।